تاثیر گچبری بر دکوراسیون داخلی منزل

در چه بخش‌هایی از خانه می‌توانیم از گچبری استفاده کنیم؟ در واقع در همه جای خانه امکان استفاده از گچبری وجود دارد. گچبری‌های امروزی رابطۀ تنگاتنگی با سقف‌های کاذب و نورپردازی های مخفی یا غیرمستقیم پیدا کرده‌اند. اما لازم است تناسب طراحی و حجم‌های گچبری با هر فضا را رعایت کنید. برای هر فضایی از گچبری متناسب با آن فضا استفاده کنید. البته حفظ هماهنگی کلی در سبک و طرح گچبری ِ قسمت‌های مختلف خانه، یکی از اصول خدشه‌ناپذیر طراحی داخلی است.

آشنایی با گچبری دستی یا سنتی

گچبری دستی چیست؟

گچبری دستی ابتدا گچ را به صورت مایع درست می کنند.محلول گچ و آب تا جایی که تبدیل به جامد می شود. قبل از انجماد به خمیری انعطاف پذیر تبدیل می شود. گچ باید حالت پنیر مانندی را داشته باشد تا هنرمند گچبر با ابزار با نیروی دست به راحتی بر روی گچ کاری کند. کنده کاری یا گچبری عمقی را روی آن انداخته و با وسایل گچبری از قبیل دم بر، نقاله، پرگار، بومخوار و کاردک طرح مورد نظر را می برند. گچ در همان حالت سفت می شود و گچبر شروع به پرداخت  آن می کند و پستی و بلندی ها و ریزه کاری های آن را با ابزار خاص خود و با استفاده از ذوق و سلیقه انجام می دهد. اگر گچ مرغوب  نباشد، اثر هنری را نمی توان ظریف درآورد. بنابراین انتخاب گچ نقش اساسی در زیبایی گچبری دارد، در روش قالب گیری که با استفاده از قالب تهیه می شود و سپس با استفاده از خمیر گچ،گچ قالبی را در قسمت مورد نظر می چسبانند.

گچ بری سنتی

یکی از پدیده های هنری در معماری اسلامی بی همتای ایران، هنر گچبری است که در بقایای ارزشمند تاریخی نمونه های بسیاری از این هنر اصیل و زیبا به چشم می خورد، هنری که متأسفانه امروز کمتر مورد استفاده قرار گرفته و بناهای مذهبی ما دیگر با این هنر بدیع آراسته نمی شوند. هنر گچبری ایرانی اسلامی از چنان جاذبه ای برخوردار است که قطعه هایی از آن در موزه لوور پاریس و موزه ملی ایران نگهداری می شوند.

به عنوان نمونه گچبری، چفت گیری و ابزار زنی طاقچه بسیار ارزشمند هنری از کاخ بیشاپور از سده سوم میلادی در موزه لوور پاریس و قطعاتی از آثار دوره ساسانی نیز در موزه ملی ایران نگهداری می شوند. هنر گچبری که تاریخی به قدمت اسلام و حتی پیش از آن را شامل می شود، سیر تاریخی مشخصی را طی کرده تا به امروز رسیده است

سلجوقی

هنر گچبری در انواع خط کوفی همراه با نقوش اسلیمی خرطوم فیلی روند تحول این هنر در دوره سلجوقی بوده است. از میان آثار این دوره می توان به گچبری های مسجد اردستان با خط بسیار زیبای کوفی مزهر و به ویژه گنبد علویان در همدان اشاره کرد.

ایلخانی

در این دوره روند هنر گچبری به سرحد کمال مطلوب رسید. به وجود آمدن محراب های گسترده با انواع خط های کوفی و خط های سلطانی، دیوانی، رقعی و به کارگیری انواع گره های هندسی با نقوش اسلیمی توماری و اسلیمی ماری در لابلای کتیبه و اسپرهای خط با گل و برگ های پهن گود و برجسته عظمت و شگرفی بسیاری در آثار ایران و هنر گچبری در آن به وجود آورد .

تیموری

این دوره عصر به وجود آمدن رسمی بندی و کاربندی هایی از قالبهای گچی ارزشمند و به تحول رسیدن هنر گچبری از نقوش مختلف، به ویژه اسلیمی و انواع خط های گوناگون است. به طور کلی در هنر گچبری این دوره از هنرهای دیگر چون هفت قلم خط از انواع کوفی چون کوفی پیرآموز، کوفی مشجر، کوفی گره دار، کوفی مشبک نهایت استفاده شده است. همچنین خط های ( محقق، نسخ، ثلث، رقاع، تعلیق، و نستعلیق) با هنر آفرینی های فراوان و در مواردی از شاخه های این خط ها بخصوص خط معقلی در هنر گچبری آثار ایران بهره فراوان گرفته شده است.

از آثار فراوان این دوره می توان به مقرنس بندی های گچی ارزشمند سر در مسجد میدان کاشان و خط های چشم نواز گچبری بقعه شیخ احمد جام در تربت جام و بقعه سید رکن الدین در یزد اشاره داشت.

صفویه

این دوره هنر گچبری وارد روشهای خاص شده است. به طوری که زیباترین مقرنس بندی های گچی با عناصر گوناگون به ویژه مقرنس بندی های طاس و نیم طاس همراه با نقوش گل و گیاه با انواع تیغه های گچی دالبری زینت بخش کاخ های شاهی گردیده است.

پدیده های ارزشمند مقرنس قطار و کاربندی ها و یزدی بندی های گچی بسیار شگرف کاخ هشت بهشت و سردر بازار قیصریه در اصفهان به ویژه دالبرهای تیغه منقوش از ظروف مختلف چون تنگ و سبو مقرنس بندی های طاسه دار گچی در تالارهای شاه نشین و موسیقی کاخ عالی قاپو و خط گچبری ثلث بسیار ارزشمند در صفه درویش مسجد جامع اصفهان از جمله آثار مربوط به این دوره هستند

زندیه

هنر آفرینی های فراوان و ارزشمند از گچبری، مقرنس بندی گچی، ترنج اندازی همراه با گل و گیاه و نقوش بدیع در آثار شهرهایی چون شیراز و بخصوص در عمارت کلاه فرنگی، مقبره اولیه خان زند (وکیل الرعایا) که امروز موزه پارس می باشد به وجود آمد

قاجار

در دوره قاجاری هنر گچبری رونق فوق العاده ای به خود گرفت، به علت مسافرت پادشاهان قاجار به فرنگ از هنر گچبری اروپا تقلیدهایی در کاخهای شاهی به ویژه سر ستون سازی ها، گلویی سازی ها و سقف سازی ها در کاخ هایی چون گلستان و عشرت آباد و پاره ای دیگر پیروی شد. اما به طور قاطع می توان گفت که این تقلیدها هرگز نتوانست جای هنر و نقوش بسیار هنرمندانه و اصیل ایرانی، بخصوص نقشهای اسلیمی و ختایی و گل و گیاه که نشأت گرفته از سرپنجه با ذوق هنرمندان ایران زمین می باشد را در گچبری بناهای ایران زمین بگیرد.

از میان آثار به جا مانده از این دوران می توان به کتیبه های گچبری خط کم نظیر مسجد حیدریه قزوین، خانقاه و بقعه بایزید بسطامی در بسطام در مقیاس گسترده و وسیع، محراب ارزشمند پیر بکران در جنوب اصفهان و نوعی بی همتا از این هنر ارزشمند را در محراب بسیار جالب و منحصر به فرد اولجایتو در مسجد جامع اصفهان که به جرئت می توان این پدیده بزرگ و عظیم هنر گچبری را شاخص ترین و با ارزشترین نوع گچبری در معماری جهان و به ویژه جهان اسلام دانست نام برد.

از میان آثار فراوان گچبری این دوره می توان به گچبری جالب کاخ ارم و نارنجستان قوام در شیراز و مقرنس بندی های آونگ گچی همراه با گچبری های خانه طباطبائی و خانه بروجردی های کاشان همراه با نوآوری های شگرف در بناهای یادشده و بسیاری از بناها و آثار دیگر ایران یاد کرد.