گچکاری،دکوراسیون و معماری غربی اروپایی

پس از ورود اسلام به ایران در سبک کاخ سازی در ایران تغییراتی به وجود آمد. سبک گچ بری نیز دستخوش تغییراتی شد و به گچبری مدرن  تغییر یافت.
سازه های دوران پادشاهان صفویه همچنان پابرجاست و نمون های گچبری در آن زمان قابل مشاهده است. بیشتر این کاخ ها در دوران شاه عباس اول به سبک گچبری مدرن ساخته شده است که در شهر اصفهان واقع شده است. هم چنین در دوران صفویه هم که پایتخت آن قزوین بود برای کاخ سازی در آن شهر از گچ بری جدید و مدرن استفاده می کردند.

ارتباط هنری معماری با گچبری مدرن

هنر گچبری مدرن  زوایا و ابعاد مختلف و گوناگونی دارد که می توان آن را مورد بررسی قرار داد. اما آن گونه که به نظر می رسد هنر گچبری مدرن  در اوایل قرن بیستم بسیار گسترش یافت و خواستگاه هنر معماری در ایران بود.
از مهم ترین دست آوردهای هنر مدرن در ایران گچبری انتزاعی می باشد که سبک گچبری مدرن  را وارد ایران نمود. به همین دلیل این موضوع تحولی می باشد که اهمیت آن کمتر ازانقلاب صنعتی نمی باشد.
تمای هنرهای گچبری انتزاعی که در اروپا  شکل گرفته است با توجه به سیر تاریخی آن این طور به نظر می رسد که همه ی آن سبک ها از سبک خاصی به نام گچبری فیگورائیو  پیروی می کردند. کشیدن طرح گچبری و نقش آن و ساخت آن توسط کارگران با توجه به گفته های رئالیسم، پس از ظهور امپرسیوئیسم دچار تغییراتی شد . اگرچه همچنان از گذشته محتوای آن تا امروز باقی مانده است.

امپرسیوئیسم

تجربه ای که در هنر گچبری و رنگ و نور آن  به وجود آورد به صورت عملی امپرسیوئیسم می باشد.  رفته رفته با وساطت هنرمندان و دست بردن در طرح و نقش آن سیر جدیدی در هنر گچبری به وجود آمد و آن را به هنرگچبری مدرن  انتزاعی تبدیل می نمود. هنرمند نقاش علاوه بر آن که انتقال طرح خود بر روی گچبری مدرن  را نیز انجام می داد بلکه با بیان نظرات و احساسات خود ،دیدگاه خود را نیز بیان می نمود.  در پایان کار این هنر احساسات و دیدگاه خود را بر روی طرح بیرونی گچبری مشاهده می نمود. اما هنوز آثار و طرح بیرونی گچبری دستی او با دنیای بیرون ارتباط برقرار نکرده بود. و آن گونه بود که هنر گچبری مدرن  انتزاعی به طور تدریجی تغییراتی را در این شیوه به وجود آورد و باعث ظهور تحولی جدید در سبک هنر گچبری سنتی شد.
در معماری، اجزاء با یک دیگر و با تمامیت اثر رابطه وهماهنگی دارند رابطه اجزاء باهم و گنجاندن آن ها در یک قالب که در همه آثار نمایان است یک کالبد فزیکی از اصل دین اسلام یعنی توحید است.
در تزیینات گچبری از شیوه برهشته که بسیار پر کار است  میتوان استفاده نمود که اغلب شامل نقوش اسلیمی گل و برگ می باشد که در میان این نقوش میتوان ایات مبارکه قران کریم را به نگارش در آورد. این شیوه گچبری بسیار بر جسته است؛ به گونه ای که قسمتهای گچبری شده بسیار  بیرون زده نشان داده می شود .

خصوصیات دکوراسیون داخلی به سبک ویکتوریایی

هر سبک از طراحی داخلی دارای خصوصیاتی منحصربه‌فرد است که آن را نسبت به سبک‌‌‌های دیگر متمایز می‌‌‌کند. سبک ویکتوریایی نیز از آن دسته سبک‌‌‌هایی است که به جزئیات توجه ویژه‌‌‌ای دارد و در آن، از طراحی‌‌‌های خاصی بهره می‌‌‌برند.
با وجود اینکه حدود دو قرن از پیدایش این سبک می‌‌‌گذرد، اما هنوز هم بسیاری از مردم به دنبال شناخت آن هستند تا بتوانند در طراحی داخلی از آن استفاده کنند. این خصوصیات شامل مواردی مانند شکل دیوار‌‌‌ها و تزئینات داخلی و … می‌‌‌شوند. در ادامه به دکوراسیون فضا‌‌‌های مختلف منزل در طراحی داخلی سبک ویکتوریایی اشاره خواهیم کرد.

مبلمان و اثاثیه در دکوراسیون داخلی ویکتوریایی

در طراحی داخلی به سبک ویکتوریایی از مبلمانی دارای خمیدگی‌‌‌ بسیار با دکمه‌‌‌هایی شبیه به الماس، دسته‌‌‌ها و پایه‌‌‌های حکاکی شده استفاده می‌‌‌کنند. از وسایل تزئینی و اثاثیه با ارزش و گران‌بهایی همچون مجسمه‌‌‌های نیم‌تنه، نقاشی‌‌‌های قاب گرفته‌شده، پارچه‌‌‌های گران‌‌‌قیمت طرح‌‌‌دار و شیشه‌‌‌های رنگی بهره می‌‌‌برند.

الگوها

در خانه‌‌‌هایی که از سبک ویکتوریایی در طراحی دکوراسیون استفاده می‌‌‌کنند معمولاً از پارچه‌‌‌هایی با الگو‌‌‌های گل و گیاهان و جانوران بهره می‌‌‌برند.

پرده‌‌‌ها و فرش‌‌‌ها

یکی از ویژگی‌‌‌های اصلی این سبک، پرده‌‌‌ها هستند. طراحان سبک ویکتوریایی به دلیل اینکه نور آفتاب را برای بدن انسان مضر می‌‌‌دانستند، از پرده‌‌‌هایی با رنگ تیره، ضخیم و دارای جنس مخمل، در این سبک از دکوراسیون داخلی استفاده کردند. یکی دیگر از بخش‌‌‌هایی که در سبک طراحی دکوراسیون ویکتوریایی باید به آن توجه شود استفاده از فرش‌‌‌های شرقی در قسمت‌‌‌های مختلف خانه مانند اتاق نشیمن و اتاق‌خواب‌ها است.

رنگ‌‌‌ها

در دکوراسیون ویکتوریایی از رنگ‌‌‌هایی نظیر زرشکی، میشی، قهوه‌‌‌ای تیره، سرمه‌‌‌ای و ارغوانی بهره می‌‌‌برند که بسته به سلیقه می‌‌‌توان از آن‌‌‌ها در طراحی دکوراسیون داخلی استفاده کرد.

پارچه‌‌‌ها

یکی از بخش‌‌‌هایی که سبب ایجاد هماهنگی بین وسایل منزل می‌‌‌شود، به‌کارگیری پارچه مناسب برای مبلمان و سایر لوازم است. در دکوراسیون داخلی به سبک ویکتوریایی از پارچه‌‌‌های هماهنگ با کاغذدیواری یا رنگ دیوار می‌‌‌توان استفاده کرد.

شومینه‌‌‌ها

شومینه‌‌‌های ساخته‌شده از سنگ مرمر یکی از خصوصیات سبک دکوراسیون ویکتوریایی به شمار می‌‌‌رود. به‌طورمعمول این شومینه‌‌‌ها را در اتاق نشیمن و اتاق‌خواب‌ها قرار می‌‌‌دهند.

گچ‌‌‌بری‌‌‌ها و قرنیز‌‌‌ دیوار‌‌‌ها

یکی دیگر از خصوصیات این سبک گچ‌‌‌بری‌‌‌ها و قرنیز دیوار‌‌‌ها است. در این سبک از دکوراسیون داخلی گچ‌‌‌بری‌‌‌های زیبا روی دیوار‌‌‌‌‌‌ها و سقف به چشم می‌‌‌خورد که فضایی زیبا و چشم‌‌‌نواز را خلق می‌‌‌کند.

گچکاری رنسانس بریتانیایی 

اکثر آثار استاندارد در تاریخ گچکاری تزئینی در این کشور از دهه های اولیه قرن بیستم می باشد و مطالب بسیار جدید مربوط به تاریخ معماری قرن شانزدهم از زمانی پرده برداری می کند که در نوشته ها ذکر شده است با تمرکز بر روی کار گچکارهای لندن، می توان شواهدی مستند برای درک این که در پایتخت چه اتفاقی می افتاده. برجستگی ایده ها و مدهای جدید در دکوراسیون داخلی همانند هر چیز دیگری در این دوره و چگونگی انتشار این “سبکهای لندنی” به سایر نقاط کشور به دست آورد.
“لندن” برای اهداف این مطالعه به راحتی مورد تفسیر قرار گرفته است و شامل لندن بزرگ امروز می شود. این نکته را می توان در زمینه های عملی تصدیق کرد، زیرا کچکاری بسیار کمی در شهر لندن باقی مانده است و می توان نشان داد حتی در دوره الیزابت و اوایل دوره استوارت، تاثیر گسترش شهر بسیار فراتر از دیوارهای قدیمی آن بود. در اواسط قرن شانزدهم، بیست و پنج بخش در شمال تامز وجود داشت و از آنها، نوزده بخش در داخل دیوارهای قرون وسطی قرار داشتند، دو بخش به طور کامل در خارج بودند و چهار بخش آن ها را احاطه کرده بودند. علاوه بر این، در سال ۱۵۵۰، شهر اختیار قانونی بخش جنوبی را به دست گرفت؛ این بخش در میان تامز در سوری بود که تبدیل به پل Ward Without شد. لندن در حال حاضر به مراتب از نظر مساحت سنتی رشد کرده است و اختیار قانونی شرکت های لیورینگ مانند شرکت گچکاران توسط امتیاز سازمانی دو مایل نسبت به شهر گسترش یافته است.
در مرز غربی، شهر لندن در مجاورت شهر در حال توسعه وستمینستر، خانه دادگاه سلطنتی، پارلمان و قوه قضائیه قرار داشت و تبادل بسیار زیادی بین دو شهر وجود داشت؛ به ویژه در زمینه نیروی کار درگیر در معامله ساختمان. هر دو در اطراف Middlesex قرار گرفته و به صورت نقشه فرعی بر روی نقشه شهرستان در اطلس John Speed’s (تاریخ ۱۶۱۱) نشان داده شده است.
در اوایل قرن هفدهم، لندنی های ثروتمند، شهروندان و روستاییان، به دنبال مسکن های برون شهری بودند که به خانه های شهرشان در Middlesex ، Essex، Kent و Surrey، سرتاسر رودخانه تامز و بزرگراه شمال، مسیرهای حمل و نقل در داخل و خارج از پایتخت نیز دسترسی داشته باشند. این خانه ها توسط صنعتگران لندن ساخته و تزئین شده اند و مواد آرشیوی که برای آثار سلطنتی باقی مانده است و شرکت گچکاران لندن پایه مستندات برای بررسی فعالیت های آنها را فراهم می کند.
تعداد بسیار کمی از نمونه های گچی باقی مانده از این دوره تحت تحلیل آزمایشگاهی قرار گرفته و سوابق آثار سلطنتی منابع ارزشمند برای شناخت مواد استفاده شده وانوع کچکاری است. اینها به طور کامل در کتابهای روزانه خاص نگهداری شده توسط کارگزار آثار در هر منطقه سلطنتی که تنها از نیمه اول قرن شانزده میلادی باقی مانده است، توصیف می شود اما این کتاب ها تصویری  «بهترین تجربیات» این دوره را ارائه می دهند. پس از ،۱۵۴۷ تغییر در روش های حسابداری برای آثار سلطنتی به این معنا بود که کتاب های خاص به خلاصه های سالانه برای هیئت مدیره و دفتر حسابرسی افزوده شده است.
برای کار روزمره، خلاصه حسابها کمتر از کتابهای خاص آموزنده هستند و برای توصیف اولیه کار انجام شده در یک منطقه (به اختصار به Prelims) معمولا اشاره نکردن به کار گچکاری طبیعی است، اگر چه «گچکاری» در بین مشاغل ذکر شده است. هرچند این امر به طور فزاینده ای توسط انجام « وظیفه» جبران می شود (زمانی که برای یک کار خاص نه روزانه پرداخت می شود)، که این امر منعکس کننده وضعیت رو به رشد آنها در آثار سلطنتی می باشد.
اطلاعات در مورد مواد مورد استفاده مفید است، زیرا در غیر این صورت هیچ وسیله ای برای دانستن اینکه خرید آهک و شن و ماسه برای گچکارها و ساختمان سازها مانند بنا، معمار یا کاشی کار که از ملات آهک استفاده می کرده اند مفهوم بوده است یا خیر، وجود نداشت.
منبع اصلی شواهد مستند برای گچکار توسط سوابق باقی مانده از شرکت گچکاران لندن، که اکثریت آن توسط گروه دست نوشته های کتابخانه گیلدهل نگهداری می شود، فراهم می شود. اگر چه آنها به هیچ وجه کامل نیستند، دارای شواهدی برای کارکنان و شیوه های کار آنها در قالب مقررات، لیست های ردیف (ثبت پرداخت هزینه عضویت سه ماهه) و کتاب های دادگاهی هستند. علاوه بر نقش غالب آنها در زندگی سیاسی و اجتماعی شهر، شرکتهای لیوورینگ برای زندگی اقتصادی پایتخت بسیار حیاتی بودند. آنها ساختارهایی را پیشنهاد دادند که برای تنظیم بازار کار، حفظ استانداردهای تولید و ارتقاء قوانین به نفع تجارت و یا صنایع دستی بود و شرکت گچکاران در تمام این زمینه ها فعال بود.
اگرچه در طول قرن های مداخله چیزهای زیادی از بین رفته است، بازمانده های باستانی از قرن هفدهم به بعد نشان می دهد از قبل از ویرانی نمونه هایی ثبت شده است. و کل سقف از قرن بیستم باقی مانده است. این مناطق در انتهای Gazetteer ذکر شده اند. آثار لندن با احتساب خانه هایی که به وسیله گچ بری Knole، Kent یا Hatfield House، Hertfordshire ساخته شده است، گسترس می یابد. 

آشنایی با سبک های معماری معروف تاریخ اروپا

وقتی به اروپا سفر می‌کنید بخش زیادی از جاذبه‌های پیش رویتان در دسته معماری تاریخی قرار می‌گیرند. طی قرن‌ها سبک‌های متنوعی از معماری در اروپا شکل گرفتند که در این مقاله به معروف‌ترین آن‌ها پرداخته‌ایم.
مسافرینی که به زودی قرار است از یکی از کشورهای اروپایی دیدن کنند، بد نیست درباره سبک‌های گوناگون و خیره کننده معماری کشورهای آن اطلاعاتی کسب کنند تا به هنگام بازدید از بناهای مهم مانند کلیساها، کاخ‌ها و سایر ساختمان‌ها، درک بهتری از ویژگی‌ها و روح حاکم بر ساختار آن‌ها داشته باشند. البته معرفی تمام این سبک‌ها در یک مقاله ممکن نیست اما تلاش کردیم تا ویژگی معروف‌ترینِ آن‌ها را برایتان به صورت اجمالی توضیح دهیم.

۱. کلاسیک

معماری کلاسیک، اثر جاودانه‌ی عصر طلایی یونان و رم باستان، ریشه‌ی اصلی شکل‌گیری سبک‌های معماری پس از آن است. تناسبات از ارکان اصلی این سبک می‌باشد. در این دوره انواع ستون‌سازی وارد حیطه ساختمان‌ها شد که مهم‌ترین آن‌ها «دوریک» و «یونیک»، الهام گرفته از تناسبات بدن انسان بودند. معماران طراحی فضاهای شهری بسیار جدی گرفتند و آکروپلیس‌ها عضوی از شهرهای یونانی شدند. معابد سنگی، آمفی تئاترهای روباز و فضاهای جمعی شهری مثل آگوراها که محل تجمع و برگزاری مراسم‌ها بودند، از مهم‌ترین یادگارهای دوره‌ی کلاسیک در تاریخ معماری جهان هستند.

۲. بیزانسی

سبک معماری بیزانسی متعلق به امپراطوری بیزانس بوده و عناصر معماری یونان و روم را منعکس می‌کند. این سبک از زمان بازسازی شهر بیزانتیوم توسط کنستانتین کبیر شکل گرفت که بعدا به کنستانتینوپل (قسطنطنیه) تغییر نام داد. در این سبک از پیچیدگی‌های هندسی به وفور استفاده می‌شد و سنگ در تزئینات جای خود را به آجر و گچبری داد. علاوه بر آن به جای حکاکی از موزاییک کاری بهره می‌گرفتند. گنبدهای پیچیده بر روی ستون‌های بزرگ قرار داشتند و پنجره‌های نورگیر متعددی فضا را روشن می‌کردند.
 

۳. کارولنژی

سبک معماری کارولَنژی سبکی مختص شمال اروپا بود که به آن پیشا رمانسکی هم می‌گفتند. این سبک در اواخر قرن ۸ و اوایل قرن ۹ شکل گرفت که در آن زمان خاندان کارولنژیان سیاست غرب اروپا را در اختیار داشت. میل به تقلید از معماری رومی در این سبک کاملاً قابل تشخیص بوده و ویژگی‌هایی از اوایل مسیحیت و معماری بیزانس هم در آن به چشم می‌خورد.

۴. رمانسک

معماری «رمانسْک» مربوط به دوران قرون وسطی در اروپا بوده و بیشتر با طاق‌های نیم دایره‌اش شناخته می‌شود. تاریخ شروع مشخصی برای این سبک پیدا نشده اما احتمالاً از قرن ۶ تا ۱۱ شکل گرفته است. در قرن ۱۲، سبک رمانسک تبدیل به سبکی دیگر به نام گوتیک شد که به خاطر طاق‌های نوک تیز شهرت دارد. نمونه‌های این سبک معماری در قسمت‌های مختلف اروپا وجود داشته و اولین سبک معماری بومی اروپا از زمان معماری امپراطوری روم به شمار می‌رود. در سبک رمانسک، ترکیبی از ویژگی‌های معماری باستانی روم و بیزانسی به چشم خورده و دیوارهای ضخیم، طاق‌های گرد، ستون‌های بزرگ، برج‌های بلند و گذرگاه‌های طاقی دکوراتیو از سایر ویژگی‌هایش هستند.

۵. گوتیک

سبک معماری گوتیک در دوران اوج و پایان قرون وسطی در اروپا رواج یافت. این سبک که وارث ویژگی‌های رمانسک بود بعدتر به سبکی به نام رنسانس تبدیل گشت. تولد آن را می‌توان در قرن ۱۲ فرانسه جستجو کرد و تا قرن ۱۶ نیز به حیات خود ادامه داد. از ویژگی‌های بارز این سبک، طاق‌های نوک تیز، ستون‌های قوسی و سقف‌های دنده‌ای هستند. این سبک معماری را در بسیاری از کلیساهای جامع و صومعه‌های اروپایی می‌توانید ببینید. البته در قلعه‌ها، کاخ‌ها، ساختمان‌های شهرداری و غیره نیز آن را به کار برده‌اند.

۶. رنسانس

سبک معماری رنسانسی اروپا در بین قرن ۱۴ تا ۱۷ مورد استفاده بود و آن را در مناطق گوناگونی می‌توانید ببینید. در این سبک، عناصر مشخصی از معماری یونان باستان و روم به چشم خورده و روح متریالیسم را منعکس می‌کند. محل تولد سبک معماری رنسانسی درفلورانس بود و خیلی زود به شهرهای دیگر ایتالیا نیز سرایت کرد. از ویژگی‌های مهم معماری رنسانسی می‌توان به تقارن، تناسب، هندسه و نظم بین اجزا اشاره کرد که همگی بویی از هنر کلاسیک باستانی را می‌دهند. نظم حاکم در ستون‌ها، ستون‌نماها و چهارچوب‌ها در کنار سیستم پیچیده تقسیمی که در قسمت‌های گوناگون بنا به کار گرفته می‌شد بسیار قابل توجه هستند.

۷. باروک

سبک معماری باروک از اواخر قرن ۱۶ رواج پیدا کرد و یکی از مهم‌ترین خصلت‌های آن حالتی از نمایش تئاتر گونه است. این سبک به همراه تجمل و شکوهی که دارد، از طرفی بیش از سبک‌های گذشته احساس را در نظر می‌گیرد و از سمت دیگر می‌توانید ثروت و قدرت کلیسای کاتولیک را در آن تماشا کنید. این سبک جدید به ویژه خود را در بناهای سفارشی مذهبی بروز داد. از ویژگی‌های اصلی این سبک می‌توانیم به استفاده نمایشی از نور و سایه، استفاده جدی از رنگ و تزئینات، به کار گیری مجسمه و گچبری، عناصر پیچیده معماری و راهروهای عریض‌تر در کلیسا اشاره کنیم.
 

۸. روکوکو

سبک معماری روکوکو در اواخر قرن ۱۸ و به عنوان یک جنبش هنری و سبک، قسمت‌های مختلف هنر مانند نقاشی، مجسمه، معماری، طراحی داخلی، ادبیات، دکوراسیون، موسیقی و تئاتر را تحت تأثیر قرار داد. مهد آن را می‌توان پاریس عنوان کرد. این سبک برای اعتراض در برابر شکوه، تقارن، نظم خشک و قواعد سخت سبک‌های قبلی مانند باروک شکل گرفت. این شیوه را به ویژه در کاخ ورسای می‌توانید به خوبی تماشا کنید. در سبک معماری روکوکو تزئینات بسیار پر زرق و برق و رنگارنگی حضور دارند و تقارن به کلی مفهوم جدیدی را به خود می‌گیرد. روکوکو نسبت به سبک باروک که تاکید روی مذهب و مسیحیت داشت، سکولارتر بوده و در آن لذت‌های دنیوی بیشتر در نظر گرفته‌ شده‌اند.

۹. نئوکلاسیک

سبک معماری نئوکلاسیک در اوایل قرن ۱۸ شکل گرفت و همان طور که از نام آن پیداست، کاملاً از سبک کلاسیک باستان مشتق می‌شود. این سبک نیز با افراط روکوکو در تزئین و عدم قرینگی مقابله می‌کرد. از این نظر می‌توان آن را هم ردیف سبک‌های قبل از روکوکو مانند باروک دانست. این سبک معماری هنوز هم در بسیاری از بناها استفاده می‌شود.

۱۰. نئو گوتیک

سبک نئو گوتیک یا گوتیک ویکتورین، در اواخر دهه ۱۷۴۰ در انگلیس شکل گرفت. محبوبیت آن به سرعت در اوایل قرن ۱۹ توسط کسانی که قصد داشتند این سبک قرون وسطایی را در تقابل با نئو کلاسیک رواج دهند افزایش یافت. این سبک همان ویژگی‌های سبک گوتیک اصلی را بازنمایی کرده که شامل الگوهای دکوراتیو، تاج زینتی نوک برج، پنجره‌های کشیده و باریک و بیرون زدگی بالای درب ورودی می‌شود.

۱۱. آرنوو یا هنر نو

سبک آرنوو یا هنر نو مختص اروپا نیست و یک سبک بین‌المللی هنر، معماری و هنر کاربردی محسوب می‌شود. این سبک که به ویژه در هنرهای تزئینی مورد توجه بود، بین سال‌های ۱۸۹۰ تا ۱۹۱۰ شهرت زیادی پیدا کرد. آرنوو واکنشی به هنر آکادمیک قرن ۱۹ بود و از فرم‌های طبیعی به ویژه خطوط منحنی، گیاهی و گل‌ها تشکیل می‌شد. اولین خانه‌های به سبک آرنوو توسط «ویکتور هورتا» (Victor Horta) و «هنری فان دِفلده» (Henry Van de Velde) در بروکسل ساخته شدند. در این خانه‌ها جدای از خود سازه، در تزئینات داخلی، مبلمان، فرش‌ها و جزئیات معماری نیز ویژگی‌های آرنوو به چشم می‌خوردند.

۱۲. آردکو

سبک آردِکو یا دکو، علاوه بر معماری، در هنرهای دیگر مانند هنرهای تصویری و دیزاین نیز مورد استفاده بود و اولین بار بعد از جنگ جهانی اول در فرانسه ظهور یافت. این سبک بر روی طراحی ساختمان‌ها، مبلمان، جواهرآلات، مد، ماشین‌ها، سالن‌های سینما، قطارها و هر چیز دیگری که فکرش را بکنید تأثیر گذاشت. نام این سبک، کوتاه شده «آرت دکوراتیو» (Arts Décoratifs) بوده و از نمایشگاه بین‌المللی هنرهای مدرن دکوراتیو و صنعتی گرفته شده است. سبک‌های گوناگونی در شکل گیری آردکو شریک بوده‌اند که کوبیسم یکی از آن‌ها به شمار می‌رود.

گچ و گچ کاری ساختمان از صفر تا صد

گچ چیست:

گچ ماده ای است معدنی که در طبیعت به صورت سنگ گچ وجود دارد ،سنگ گچ با فرمول شیمیایی Caso4+2H2O (سولفات کلسیم آبدار) شناخته می شود و یکی از ارزنده ترین مواد ساختمانی به شمار می رود.

سنگ گچ بر دو نوع است :

۱- سولفات کلسیم آبدار ،که به آن ژیپس می گویند.
۲- سولفات کلسیم بدون آب که به آن انیدرید می گویند.
در طبیعت سنگ گچ بصورت خام است که درون آن ۴ الی ۵ مولکول آب بصورت متبلور وجود دارد، این ماده جزء سنگ های رسوبی تخریبی محسوب می شود و بصورت محلول در آب دریا وجود دارد. هنگامی که در نقاطی از دریا، آب تبخیر شود این ماده (سنگ رسوبی) دیگر نمی تواند بصورت محلول باشد، بناچار مقداری از آن نا محلول شده و رسوب می کند سپس بر اثر فعالیت های شیمیایی ،این لایه سنگی که یک نوع ورقه شفاف است بصورت معادن گچی در می آید که از نظر زمین شناسی ارزش فراوان دارد.

خواص فیزیکی گچ و روش پخت آن:

سنگ گچ ورقه شفافی است که بر اثر شعله مستقیم آتش کدر می شود و نیاز به ۱۸۰ الی ۲۰۰ درجه سانتیگراد حرارت دارد ،تا به گچ تبدیل شود .
در طول زمان پخت در کوره ۴ الی ۵ مولکول آب ذخیره درون خود را از دست می دهد و بصورت گچ زنده در می آید و در موقع ترکیب با آب ،مولکول های از دست داده را دوباره جذب می کند و بر اثر همین فعل و انفعالات افزایش حجم پیدا می کند که این، یکی از ویژگی های بسیار عالی گچ  را نشان می دهد که برای قالب گیری بسیار مفید است زیرا کلیه فضاهای خالی قالب را پر می کند.
پس از حرارت دادن زمان نرم کردن گچ فرا می رسد که یا بوسیله دستگاههای تمام اتوماتیک انجام می شود و یا بصورت دستی آن را می کوبند.
سنگ گچ را در سه نوع کوره می پزند:
۱- کوره تنوری یا سنتی
۲- کوره تاوه ای
۳- کوره خفته گردنده
گچ هر چه در کوره حرارت ببیند سست تر و کم قدرت ترمی شود، به همین دلیل در ملات قیر چارو از گچ نیم پخته نیم کوب استفاده می کردند.
گچ از جمله مصالحی است که به علت خواص خود می تواند از اولین قدم در ایجاد یک بنا که پیاده کردن حدود زمین می باشد تا استفاده به عنوان آژند (ماده های خمیری شکل که میان مصالح بنایی را پر می کند و نقش پیوند دهنده دارد جهت تیغه زنی وایجاد طاق ضربی )، اندود (ماده های خمیری شکل که با استفاده از دست یا ماله بر روی سفت کاری بنا کشیده می شود جهت آستروسفید کاری) وآمود ( رو کاری یا رو سازی بنا از جمله تزیینات گچ بری) بکار رود.بطور کلی تا آخرین مراحل کار ونصب سنگ  باز هم گچ مورد نیاز است ، حتی در نقاشی ساختمان هم از گچ استفاده می شود.

خواص گچ:

گچ خواص گوناگونی دارد که این خواص باعث نقش آفرینی این ماده تقریبا در تمام مراحل ساختمان سازی می شود.

۱- زود گیر بودن:

ملات گچ از جمله ملات هایی است که بسیار زود گیر بوده و در حدود ۱۰ دقیقه سخت می گردد. با توجه به این مزیت می توان از گچ در طاق زنی و ساخت تیغه های نازک که باید قبل از چیدن هر ردیف آجر، (ردیفی که قبلا چیده شده است) سخت شده ودر جای خود ایستا شود، استفاده کرد.

۲- ازدیاد حجم به هنگام سخت شدن:

گچ تنها ملاتی است که در موقع سخت شدن ازدیاد حجم پیدا می کند و پس از خشک شدن تقلیل حجم پیدا نمی کند، این خاصیت گچ باعث پر شدن کلیه خلل در گچ ودر نتیجه باعث جلوگیری از ترک خوردن لایه گچ و جلوگیری از لانه سازی حشرات در آن می شود.

۳- مقاومت در برابر آتش سوزی:

گچ سخت شده مانند سنگ گچ دارای دو مولکول آب تبلور می باشد که اگر لایه گچ در مقابل حرارت ناشی از آتش سوزی قرار بگیرد این آب تبلور در برابر حرارت دوباره از گچ جدا شده و به صورت یک لایه نازک از آب در مقابل آتش قرار گرفته و برای مدت دو تا سه ساعت می تواند در مقابل سرایت آتش به فضاهای دیگر مقاومت نماید.

۴- خاصیت اکوستیک بودن:

گچ در مقابل ارتعاشات صوتی رفتار مطلوبی دارد، بصورتی که تقریبا ۶۰ الی ۷۵ درصد این ارتعاشات را به خود جذب کرده و مانع از انعکاس آن می شود.

۵- خاصیت پلاستیک بودن:

نتیجه این خاصیت، شکل پذیری گچ به شکل ها و نقوش زیبا بوسیله هنر گچبری است.

۶- رنگ:

گچ پس از خشک شدن سفید رنگ می شود و جلوه زیبایی به ساختمان می دهد.

۷- خاصیت رنگ پذیری:

گچ پس از خشک شدن تقریبا هر نوع رنگی را به خود می گیرد.

۸- خاصیت ترکیب شدن با رنگ:

گچ می تواند با انواع رنگ ها  اعم از معدنی و یا گیاهی ترکیب شود.

سخت شدن گچ:

پودر گچ دارای ۰٫۵ مولکول آب تبلور است که اگر در مجاورت آب قرار گیرد ۱٫۵ مولکول دیگر آب جذب کرده و با ۲ مولکول آب تبلور سخت شده و به سنگ گچ تبدیل می گردد، که البته به سختی سنگ گچ اولیه نیست؛ولی  این مقدار سختی برای استفاده هایی که از گچ می شود کافی است.

۹- مقاومت گچ:

گچ در مقابل نیرو های فشاری ۳۰ کیلو گرم و در مقابل نیرو های کششی ۵ کیلو گرم مقاومت می کند، که برای استفاده در ساختمان کافی است.

۱۰- ارزانی گچ

۱۱- فراوانی گچ

گچ از لحاظ فراوانی در طبیعت در ردیف پنجم قرار دارد و تقریبا در تمام نقاط روی زمین به وفور دیده می شود.

نقاط ضعف گچ:

مقاوم نبودن در مقابل آب:

گچ در مقابل آب و رطوبت بسیار ضعیف است. لایه های سفید کاری گچ در مقابل رطوبت طبله کرده و به صورت جدا از هم در دیوار ظاهر می شوند و پس از آنکه رطوبت از بین رفت و محل خشک شد گچ طبله شده به حالت اولیه باز نمی گردد به همین علت از بکار بردن گچ در مکان هایی که با آب در تماس هستند، مانند سرویس بهداشتی، حمام و آشپز خانه وهمچنین در مناطق شمالی که از رطوبت بالایی بر خوردار است، باید خودداری کرد.
البته راه هایی برای مقاوم کردن گچ در مقابل رطوبت وجود دارد. مثلا برای اینکه گچ را در مقابل آب مقاوم کنیم باید گچ بدون آب تبلور (انیدریدcaso4) را کاملا پودر کرده و با محلول زاج خمیر کنیم، بعد دوباره آن را به کوره برده تا۵۰۰ درجه حرارت دهیم و پس از آسیاب کرده و به گرد گچ تبدیل کنیم و این گچ در نمای ساختمان ،سرویس،حمام ها،آشپز خانه و… قابلیت استفاده دارد.
در بعضی موارد در فضاهایی از آپارتمان که در معرض رطوبت یا بخار آب قرار می گیرد مانند سقف حمام ها، سرویس یا آشپز خانه برای آنکه بخار آب به گچ آسیبی نرساند روی آن را با یک یا چند لایه رنگ روغن می پوشانند، تا بدین وسیله مقاومت آن در مقابل آب و مخصوصا بخار آب زیادتر گردد ولی رنگ روغن نمی تواند به طورکامل گچ را در مقابل آب مقاوم نماید و پس از مدتی گچ طبله می کند.

انواع سنگ گچ:

۱- سنگ گچ بلوری:

این سنگ ها یا از برگ های نازک هیدروسولفات کلسیم که به همدیگر چسبیده اند (سنگ گچ لایه لایه) و یا از تارهای بلوری هیدرو سولفات کلسیم که به هم می چسبند (سنگ گچ ابریشمی) درست شده اند.

۲- سنگ گچ غیر بلوری:

سنگ های گچ غیر بلوری فراوانند و کاربرد گچ پزی دارند.

۳- سنگ گچ مرمری:

این سنگ مصرف گچپزی ندارد و جنبه تزیینی دارد و از آن برای ساختن پایه چراغ، زیر سیگاری و وسایل زینتی می کنند. کف سرسرا و تالارو پلکان و ستون های کاخ لاله زار تهران در خیابان سعدی، با سنگ گچ مرمری آهار ساخته شده اند. هم اکنون در مشهد و قم با سنگ گچ مرمری،مجسمه، ستون، کاسه، بشقاب، قاب عکس و مانند این ها می سازند.

۴- سنگ گچ های خالص:

این سنگ گچ بی رنگ بوده و چنانچه در ترکیب آن زغال  باشد رنگش خاکستری و هرگاه هیدراکسید آهن باشد بر حسب نوع اکسید، رنگ های  زرد روشن، کبود ویا سرخ خواهد بود. بهترین گچ ساختمانی گچ کبود است که دم به آبی بزند.

اندازه دانه های گچ:

پس آنکه گچ را از کوره  بیرون آوردند آنرا به آسیاب برده و با آسیاب های ساچمه ای وغیره آنرا خرد کرده به صورت پودر درمی آوردند و برای مصرف به بازار عرضه می کنند، بدیهی است هر قدر دانه های گچ ریزتر باشد گچ مرغوبتر بوده و برای کارهای ظریف تر مورد استفاده قرار می گیرد. گچ دانه درشت برای استفاده در ملات بهتر است، به طورمثال ساسانی ها برای ساخت ملات از گچ نیم پخته و نیم کوب استفاده می کردند.
قطر بزرگترین دانه گچ مورد استفاده در کارهای ساختمانی نباید از۰٫۶ میلیمتر بزرگتر باشد ونود درصد آن باید ریزتر از۰٫۱۵ میلیمتر بوده و۹۹٫۵ درصد آن باید ریزتر از ۰٫۲ میلیمتر باشد.
وزن مخصوص گچ بر حسب ریزی و درشتی دانه و همچنین لرزیده و نلرزیده ی  آن متفاوت است و بطور کلی وزن مخصوص گچ از ۰٫۸۵ تا ۱٫۴ تن بر متر مکعب می باشد.
گچ اگر در مجاورت آهن، روی، سرب قرار بگیرد با آن ترکیب شده و تولید سولفات می کند و در نتیجه موجب ضعیف شدن قطعه بکار رفته می شود.
در ساختمان ها مخصوصا ساختمان هایی که اسکلت آن فلزی بوده و سقف طاق ضربی باشد باید حتما روی تمام قطعات فلزی را قبل از اجرای طاق  ضربی و مصرف هر گونه گچ با یک لایه رنگ روغن مخصوص که به آن ضد زنگ می گویند پوشانیده شود تا بدین وسیله از فساد آهن جلو گیری شود.

ساختن ملات گچ و ملات گچ و خاک:

ابتدا قدری آب درون استانبولی می ریزند (حداکثر نصف حجم استانبولی چون اگر در ساخت ملات گچ،میزان آب، زیاد تر از حد لازم باشد، گچ کشته می شود.) آنگاه گچ و یا مخلوط گچ و خاک را درون آب به اندازه ای می ریزند که که سطح گچ و یا گچ و خاک از سطح آب بالاتر بیاید و تقریبا آب دیده نشود آنگاه این مخلوط را تقریبا ۵تا ۶ دقیقه بحال خود گذاشته و بعد از یک گوشه ملات را هم زده وازآن استفاده می کنند. اما برای ساختن سایر ملات ها آب را روی ماده می پاشند.(علت پاشیدن گچ و خاک درون آب آن است که تمام ذرات گچ در مجاورت آب قرار گیرد.)
مقدار آبی که یک کیلو گرم پودر گچ احتیاج دارد تا ملات شود از لحاظ تئوری ۰٫۲ لیتر است یعنی تقریبا ۲۰ درصد وزن گچ  ولی عملا برای اینکه شکل پذیری بهتری در ملات گچ ایجاد شود،  و کارگران مجال کار کردن با آن را داشته باشند ، باید به ملات گچ حدود ۷۰ تا۸۰ در صد وزنش آب اضافه نمود.
گچ در موقع ملات سازی تقریبا تا حدود ۱۵ تا۲۰ درجه گرم تر از محیط کارگاه می شود بنابر این از لحاظ تئوری می توان آنرا در دماهای زیر صفرنیز مصرف کرد ولی عملا در کارگاه باید از این کار خودداری کرده و ملات گچ را در دماهای کمتر از۵یا۶ درجه بالای صفر مصرف ننماییم.
گچ بعد از پختن به دو صورت بکارمی رود :
۱- به صورت زنده: که به جهت ساخت قالب های مخصوص اندود روی بناها بکار می رود و برای ساختن آن، گچ را توی آب ریخته و بلا فاصله کاررا آغاز می کنند .قدرت گیرایی گچ زنده بسیار زیاد است.در طاق زنی سنتی که آجر روی آجر می آید و بلافاصله باید بچسبد از گچ زنده استفاده می کردند. البته باید توجه داشت گچ زنده عمدتا با خاک در طاق زنی ها مورد استفاده قرار می گیرد؛ چون خاک هم خاصیت چسبندگی دارد وهم مدت گیرایی را زیاد می کند.
۲- بصورت گچ کشته: به علت زود گیر بودن گچ زنده ملات آن را بسیار کم درست می کنند ( حداکثر به اندازه یک استانبولی ) لذا نمی توان سطوح زیادی را با آن سفید کرده و کاملا صیقلی کرد( زیرا قبل از آنکه بتوانیم سطح گچ را با ماله پرداخت کنیم؛ گچ سخت شده و حالت پلاستیک بودن خود را از دست می دهد؛سخت شدن ملات گچ را با خشک شدن نباید اشتباه گرفت) از گچ کشته روی اندود استفاده می کنند؛ تا بتوان سطحی وسیع وکاملا صیقلی بدست آورد.
گچ کشته ملات گچی است که سخت نمی شود وتا قبل از خشک شدن حالت پلاستیسیته خود را از دست نمی دهد.
البته باید توجه داشت که ضخامت گچ کشته حداکثر نباید از یک میلیمتر تجاوز کند زیرا در غیر اینصورت پوسته پوسته شده و از سطح کار جدا می شود. رنگ آمیزی معمولا روی گچ کشته،صورت می گیرد.

گچ آستر کاری:

برای آستر کاری مخلوطی از خاک رس و گچ را به نسبت ۲ پیمانه گچ و ۱ پیمانه خاک رس با آب مخلوط می کنیم، اگر بخواهیم مقاومت گچ بیشتر شود این نسبت می تواند به یک به یک نزدیک شود و بالعکس.

گچ بوم:

گچی سفت و سخت است که هم می تواند با رنگ های پودری موجود ترکیب شود و هم اینکه قابلیت دَم بُر خوردن را نداشته باشد (در مقابل برش خوردن مقاوم  بوده و خراشیده نشود) برای ساختن این گچ تقریبا ۱٫۵ پیمانه آب و یک پیمانه گچ مخلوط می شود.

بوم سازی یا بستر سازی:

تهیه یک زمینه ی تخت جهت اجرای طر حهای تزیینی  روی آن مانند گل سازی و … بوم بایستی از مقاومت بالایی بر خوردار باشد.

بوم کار:

سطح زمینه ای است کاری که با مخلوط ملات گچ و پودر رنگِ بوم سازی ساخته شده و زمینه را برای کار و رو سازی آماده می کند.

دَم بُر :

نام قلم گچبری است که با نوک تیز آن گچ را برش می دهند.

گچ خوش مایه:

معمولا بر روی بوم کار، بکار رفته و گچبری ها و گل و برگ سازی بوسیله آن صورت می گیرد. از اینرو برای ساخت گچ خوش مایه اولا گچ بایستی خوب الک شده کاملا نرم باشد، همچنین باید به نسبت درصد آب و گچ بایستی بسیار دقت کرد، چرا که اگر خیلی سفت شود قابل برش خوردن نیست واگر نرم باشد نمی توان آنرا بکار گرفت؛ بنا براین برای پیدا کردن نسبت مناسب ابتدا مقدار کمی گچ  را در ظرفی  به نسبت ۳٫۵ پیمانه آب ویک پیمانه گچ  ریخته،می گذاریم خودش را بگیرد، پس از آزمایش و پیدا کردن نسبت صحیح آب و گچ ،برای ساخت کلی اقدام می کنیم.

کاربرد گچ خوش مایه:

۱- ساختمان سازی، اصطلاحا روسازی گچبری و یا گل و برگ سازی
۲- ابزار زنی

ضخامت گچ خوش مایه برای کار های گچ بری:

۱- گچ اندازی با ضخامت ۲ الی ۳ میلی متر
۲- گچ اندازی با ضخامت ۱ الی ۵ سانتی متر و یا بیشتر برای گچ بری برجسته مانند دور قلاب سقفی ،ساخت حاشیه و غیره
۳- گچ اندازی به ضخامت ۱۵ الی ۲۰ سانتی متر برای سر ستون، چنگ و موتیف های گل سازی و غیره.

علت ترک خوردن گچ کاری:

گاهی در ساختمان ملاحظه می کنیم که سطوح گچ کاری شده پس از خشک و سخت شدن ترک می خورد وشکل بسیار بدی به محل آن می دهد این ترک خوردگی می تواند به دلایل زیر باشد:
۱- اگردر موقع ساختن ملات گچ مقدار گچی را که در آب می ریزیم از حد معینی کمتر باشد (درصد وزن آب نسبت به گچ زیاد باشد ) بطوریکه نتواند پس از انبساط حجم آب مصرف شده در ملات را پر کند؛ گچ پس از خشک شدن تقلیل حجم پیدا کرده و ترک می خورد.
۲- اگر کلفتی ملاتی را که روی دیوار می کشیم از ۷ تا ۸ سانتیمتر بیشتر باشد و آنرا در یک نوبت بکشیم لایه های رویی گچ در اثر مجاورت با هوا به سرعت خشک می شوند در حالی که هنوز لایه های درونی مرطوب هستند و اگر این لایه ها هم بخواهند خشک شوند یعنی آب آن ها تبخیر شود ناچارا باید راهی برای خروج بخار آب لایه های زیرین بوجود آید؛ بنابراین گچ ترک می خورد.
۳- اگر در فصل سرما ودرجات زیر صفر اقدام به گچکاری کنیم و آب ملات گچ قبل از انبساط و سخت شدن گچ یخ زده فعل و انفعالات شیمیایی برای سخت شدن در ملات متوقف می شود و پس از آنکه یخ ذوب شد گچ فاسد شده و دیگر به انبساط خود ادامه نمی دهد در نتیجه در سطح گچ کاری شده ترک خوردگی مشاهده می شود.
۴- حرکت نسبی اجزای مجاور سفت کاری ساختمان، افت ملات در لایه های زیرین و گیرش سریع ملات از عواملی هستند که ترک خوردن سطح گچ کاری  را موجب می گردند.
۵- برخی ترک ها در گچ کاری بر اثر نشست های ساختمان بوجود می آید، اگر این ترک ها مربوط به ترک های نا متقارن با شد  معمولا با زاویه ۴۵ درجه نسبت به افق ظاهر می شوند و اگر مربوط به نشست های متقارن باشند، افقی اند.

عوامل موثر بر زمان گیرایش گچ:

۱- نوع گچ:

هر چه درجه پخت سنگ گچ بالاتر باشد آب بیشتری از دست می دهد و در نتیجه گچ حاصله دیر گیر تر می شود.

۲-اندازه ذرات:

هر چه ذرات گچ ریزتر باشد سطح ویژه آن بیشتر است و در نتیجه با آب بهتر ترکیب شده و گچ زود گیرتر می شود.

۳-درصد آب مصرفی:

هرچه درصد آب مصرفی بیشتر باشد زمان گیرش طولانی تر می شود.

۴- مواد افزودنی:

اضافه کردن موادی مانند کلرید سدیم – گرد آهک شکفته- خاک رس- کلرید کلسیم- سریش و سریشم نجاری باعث افزایش زمان گیرش ملات گچی می شود.
نکته: میزان افزایش کلرید سدیم به گچ باید بیش از دو درصد وزنی گرد گچ باشد در غیر این صورت گرفتن ملات گچ تسریع شده و زود گیر می شود.
نکته: گچ ساختمانی مرغوب آن است که زمان گرفتن آن زودتر از ۸ دقیقه شروع نشود و از ۲۵ دقیقه هم دیرتر نشود. پایان سخت شدن آن نباید زودتر از ۲۰ دقیقه و دیرتر از یک ساعت باشد.

انواع گچ (انواع گچ ساختمانی وصنعتی)

1- گچ بتا (استاکو)

سنگ گچ در حرارت بین 100 تا 300 درجه سانتی‌گراد به روش حرارت مستقیم در کوره‌ی دوار استوانه‌ای حدود 75 درصد آب خود را از دست می‌دهد و به گچ پخته تبدیل می‌شود. به این گچ آستر، گچ پلاستر ساختمانی، گچ استاکو یا گچ بنایی نیز گفته می‌شود. (برای اجرای گچ وخاک مورد اسفادده قرار می گیرد)

2- گچ تمیز کاری:

از پخت سنگ گچ در دماهای مختلف تولید می شود.
گچ پرداخت ( گچ تمیز کاری) گچی است که برای روکش نمودن نمایی سطوح و سایر کارهای بنایی استفاده می شود.

3-گچ زیر کاری:

برای گچ کاری یا گچ و خاک سطوح و سایر کارهای بنائی استفاده می شود.

4- گچ مرمر:

گچ بدون آب مولکولی است، که با خمیر کردن گرد گچ در محلول زاج سفید و پخت مجدد آن به دست می‌آید.. اگر این گچ با آب مخلوط گردد، اندودی به دست می‌آید که به کندی گیرش حاصل کرده اما بسیار سخت می‌شود. هم چنین در برابر نفوذ آب بسیار مقاوم است به همین دلیل از آن برای اندود کردن نقاط مرطوبی که در آن‌ها رطوبت نسبی هوا بیش از 60 درصد باشد و مکان‌هایی که نیاز به شستشو دارند و همچنین ساختن سطوح صاف، سخت و نفوذناپذیر استفاده می‌شود.

5-گچ استریش:

گچ بدون آبی است که در دمای بالا حاصل شده که فعال کننده آن آهک است. سطح گچ استریش حالت مکندگی و جذب زیاد دارد بنابراین باید آن را در مقابل آب محافظت نمود زیرا چنان‌چه مکرراً مرطوب شود، تخریب شده و مقاومتش کاهش می‌یابد. از این نوع گچ معمولاً برای کف سازی در ساختمان‌ها استفاده می‌کنند.

6-گچ انیدریت :

به گچ بدون آب مولکولی اطلاق می شود. این محصول میل ترکیبی با آب نداشته و قابل مصرف در ساخت و ساز نیست.

7-گچ صنعتی (الفا):

به طور کلی گچی است با ساختمان مولکولی نیم هیدارت با خواص فیزیکی
مشخص که در پزشکی و قالب و صنایع مورد استفاده قرار می گیرد

8-گچ پاششی یا گچ پلیمری :

گچ پاششی همان گچ پلیمری است چون به گچ پلیمر هایی اضافه می گردد و  گچ پاششی بدست می آید.

مشخصات گچ پلیمری پا ششی

1-این گچ پس از پاشش توسط دستگاه همانند بتن سخت می شود.
2-در مقابل رطوبت مقاوم بوده وهمچنین تا حد قابل ملاحظه ای در مقابل حرارت مقاومت نشان می دهد.
3- با استفاده از این گچ،مرحله گچ و خاک در ساختمان حذف می شود.
4-این گچ، سقف ساختمان را مستقیما برروی خود سازه یا سقف کاذب مانند رابیتس با سرعت بالا پوشش می دهد.
5- به علت اینکه این گچ از مواد افزودنی ویژه ای برخوردار است،تا ضخامتcm10 برروی متریال مختلف از جمله آجر وبتون قابل اجرا می باشد.
6- این گچ ستون های بتونی و فلزی را مستقیما پوشش می دهد.

تفاوت گچ پلیمری پاششی بادیگر گچ ها

1-گچ معمولی ضخامتی معدل ۵/۱ تا۲ سانتیمتر دارد و اگر بیشتر شود ترک می خورد ولی گچ پلیمری پا شش تا ضخامت ۱۰ سانتیمتر قابل اجرا می باشد و ترک نمی خورد.
2-سرعت اجرای گچ پلیمری نسبت به گچ عادی حدود ۵ برابر می باشد و به همین دلیل  گچکاری های سنتی، اجرا کننده گچ پاششی صنعتی ساختمان شده اند.
3-مقاومت فشاری گچ پلیمری در مقایسه با گچ عادی به ترتیب ۱۵۶ و۷۰ کیلوگرم بر سانتیمتر مربع می باشد.
4-یکی از معایب گچ عدم استفاده در مناطق مرطوب و مشکلات موجود در این بخش می باشد اما گچ پلیمری پاششی هیچ محدودیتی در این زمینه ندارد و سازگاری بسیا مناسبی با گونه های مختلف آب وهوا دارد.

مزایای گچ کاری با گچ پلیمریبا ماشین گچ پاش

در روش گچ کاری با گچ پلیمری ود ستگاه گچ پاش به علت اینکه گچ با سرعت وفشار برروی دیوار پاشیده می شود تمامی درز ها وترک های دیوار را پر میکند. در این روش سرعت اجرای مجری گچ پاشی حداقل ۵ برابر سرعت در روش گچبری سنتی است. در این روش چون گچ بسته بندی شده مستقیما در ماشین ریخته می شود ضایعات گچ به حداقل می رسد.

شرایط نگهداری گچ:

اگر گچ به صورت فله ای در کارگاه موجود باشد باید بلافاصله مصرف گردد زیرا همانطور که می دانید گچ میل ترکیبی بالایی با آب دارد و حتی رطوبت هوا را جذب می نماید و پس از مدتی فاسد می گردد. یعنی در موقع مخلوط کردن آن با آب ازیاد حجم پیدا نکرده و سخت نمی شود. ولی گچ پاکتی را اگر به طریقه صحیح انبار کنند به طوری که دور از رطوبت باشد می توان حتی گچ را برای مدت یکسال هم انبار و سپس آن را مصرف کرد. برای انبارکردن گچ باید آن را روی تخته هایی که حداقل از زمین ١٠ سانتی فاصله دارد، بگذارند و فاصله پاکت های گچ از دیوارهای انبار باید حداقل حدود ٢٠ سانتیمتر باشد و بیش از ١٠ پاکت گچ راروی هم نچینند.

نقش گچ درصنعت ساختمان

یکی از کاربردهای ویژه گچ، اندود کردن دیوارها و سطوح داخلی ساختمان ها است که اساسی ترین مصالح ساختمانی بشمار می رود، و هنر گچبری، این آراستگی را به حد کمال و دلنوازی می رساند.

پیچیدگی گچ بری ساختمان چقدر است ؟

با توجه به این که کار گچ بری ساختمان بسیار حساس می باشد، پیچیدگی ها و یا به اصطلاح ریزه کاری های فراوانی در خود دارد، از جمله این ریزه کاری ها، حالات مختلف برش گچ می باشند. گاهی باید به صورت دندان موشی کار انجام شود و گاهی نیز از لیزر بهره گرفته می شود. در همین راستا بسته به نوع گچ بری از ابزار و وسایل مختلفی استفاده می گردد که هر کدام کاربرد مختص خود را داراست.

گچ بری چقدر اهمیت دارد ؟

گچ بری ها مخصوصا گچ بری سقف در کنار گچ کاری ساختمان اهمیت فوق العاده ای دارد، این اهمیت در پروژه های بزرگ شخصی یا دولتی از جمله تالارها، هتل ها و رستوران ها به مراتب پررنگ تر می گردد، چرا که گل های سقف در صورتی که از زیبایی لازم برخوردار باشند، می توانند زیبایی خیره کننده ای به فضای داخلی ساختمان ببخشند.

وسایل مورد نیاز برای شروع عملیات گچ کاری

هرگز این نکته را فراموش نکنید که هرچقدر هم در عملیاتی تبحر و تخصص داشته باشید، بدون داشتن ابزار و وسایل لازم مورد نیاز آن، یا در کار شکست خواهید خورد و یا نهایتا کار با آن کیفیت مورد نظر انجام نخواهد گرفت. لذا باید در انتخاب استادکار، تنها به سابقه و تجربه وی نگاه نشود، بلکه باید سعی شود که وسایل و ابزارهایی که استادکار با آن ها احساس راحتی بیش تری می کند در اختیار وی قرار گیرد.

بر این اساس برای گچ کاری می بایست ابزار و وسایل زیر فراهم شوند:

•    استانبولی :

ظرفی است که مصالح را در آن مخلوط می کنیم. متاسفانه در مورد استانبولی توسط کادر اجرا همیشه یک نکته کوچک نادیده گرفته می شود و آن هم شست و شوی استانبولی در آخر کار است. دقت کنید که به طور مثال، زمانی که عملیات سیمان کاری به پایان رسید، شاید به سادگی و آسانی بتوان با یک شلنگ آب گرفتن روی آب آن را شست ولی وقتی که مثلا چند روز از آن تاریخ رد شد، دیگر پاک کردن ابزار ها به قدری سخت می شود که شاید لازم باشد که حتی یک روز روی شست و شوی آن ( که کاری بسیار ساده و پیش پا افتاده به نظر می رسد ) زمان گذاشت!

•    ماله گچ کاری و انواع آن :

همان طور که در بالا اشاره کردیم، ماله گچ کاری از اجزاء بسیار مهم در اجرای گچ کاری ساختمان است، حتما باید این نکته را مدنظر داشت که ماله ها هر کدام برای منظوری ساخته شده اند، برخی ماله ها برای گچ کاری و برخی برای لک گیری هستند. نکته ی مهم دیگر این است که در هنگام خرید ماله دقت داشته باشید که لبه های ماله بسیار تیز و برنده نباشند.

انواع حالات گچ ، هنگام استفاده در گچ کاری

گچ، در حالات مختلفی در عملیات گچ کاری مورد استفاده قرار می گیرد که این حالات عبارتند از:

گچ و خاک :

گچ، در موارد روی دیوارها، به صورت تنها به کار نمی رود، بلکه با درصدی از خاک مخلوط می شود که به آن گچ و خاک گفته می شود. گچ و خاک معمولا نسبتا به گچ خالی بهتر به دیوار آجری چسبیده و عملکرد جالبی دارد. اما آزمایش ها نشان می دهد که وقتی گچ را با خاک مخلوط می کنیم، ( مثلا نسبت یک به یک خاک و گچ ) مقاومت مصالح تولیدی به شدت کاهش می یابد. لذا کاربرد گچ و خاک فقط روی دیوار است.

گچ خالص یا گچ سفید :

در دیوارها برای هموار کردن پستی و بلندی ها، تنها یک لایه بسیار نازک گچ سفید روی گچ و خاک کشیده می شود. این که این مقدار گچ، فقط و فقط یک لایه باشد، عاملی بسیار مهم است که متاسفانه بسیاری درست اجرا نکرده و روی گچ و خاک دو لایه گچ می کشند که کاری اشتباه است.
اگر بخواهیم به صورت گام به گام و مرحله ای بیان کنیم، عملیات گچکاری ساختمان به شکل زیر انجام می گردد :
گام اول: ابتدا گچ را با آب مخلوط می کنیم، در این مرحله بهتر است که ابتدا گچ را ریخته و آب را به صورت کم کم به آن اضافه نماییم. در این مرحله دقت شود که نسبت های گچ و خاک ( در صورت استفاده از گچ و خاک ) حتما متناسب باشد. در گچ و خاک نسبت خاک به گچ بسته به این است که چه خاصیتی از آن می خواهیم، می توانیم خاک را از نصف تا دو برابر گچ اضافه نماییم. دقت کنید که مخلوط گچ و آب اول حالت روان دارد ولی پس از صرف مدتی، گچ می گیرد و می توان با مشت آن را از استانبولی برداشت.

گام دوم: پس از این که گچ گیرش اولیه را پیدا کرد ، به کمک ماله به اندازه یک مشت گچ را از استانبولی برداشته و روی دست دیگرمان می گذاریم.
گام سوم: گچ را روی دیوار قرار داده و ماله را از پایین به بالا می کشیم، دقت کنید که حتما و حتما باید ماله به صورت مورب نسبت به دیوار قرار گیرد، چرا که سطح صاف تنها و تنها از خط کناری ماله حاصل می شود. لذا اصلا ماله را در حالتی که موازی با سطح دیوار است، در دست نگیرید.
گام چهارم: با تکرار گام های بالا می توان ضخامت دلخواه گچ را روی دیوار به دست آورد.

برای سفیدکاری چقدر گچ لازم است ؟

از آن جا که گچ بر اساس متر مربع محاسبه می گردد، یک مهندس یا شخص فعال در زمینه اجرا باید بداند که برای انجام عملیات گچ کاری چقدر گچ لازم است، در همین راستا استفاده از نکات زیر می تواند بسیار مفید واقع گردد:
نکته اول: با فرض این که هر کیسه گچ را برابر ۴۰ کیلوگرم در نظر بگیریم، باید در نظر داشت که با استفاده از این مقدار گچ، می توان مساحت تقریبی ۲٫۸ متر مربع را گچ و خاک کرد.
نکته دوم: در ادامه نکته ی بالا برای سفیدکاری و گچ سفید، چون لایه گچ رویی که روی گچ و خاک قرار می گیرد، بسیار نازک تر است، با هر کیسه گچ ۴۰ کیلوگرمی می توان سفیدکاری حدود ۱۲ متر مربع را انجام داد.

انواع ملات های گچی در ساختمان سازی

گچ در واقع در شکل های مختلف و به حالات مختلفی مورد استفاده قرار می گیرد، این انواع عبارتند از :

دوغاب گچی :

دوغاب گچ از جمله مواردی است که کاربرد زیادی در ساختمان سازی دارد، مثلا در سقف های طاق ضربی، با ریختن دوغاب گچ روی آجرها، سعی می شود که آجرها درجای خود تثبیت گردند. ساخت دوغاب گچی نکته ی خاصی ندارد، تنها نکته ی آن این است که در تهیه دوغاب می بایست از میزان آب بیش تری استفاده گردد.

ملات گچ :

ملات گچ در واقع متداول ترین استفاده گچ می باشد ، برای ساخت ملات گچ کافی است که گچ و آب را به میزان لازم مخلوط و اجازه گیرش اولیه به آن بدهید . پس از آن می توانید در بخش های اجرایی مختلف ساختمان از آن بهره جویید.

ملات گچ و خاک :

ملات گچ و خاک، در زیر سفیدکاری فضاهای داخلی ساختمان نقش کلیدی دارد، افزودن خاک به گچ سه فایده دارد :
•    کندگیر تر شدن
•    صرفه اقتصادی
•    چسبندگی بهتر به آجر
با این حال همان طور که گفتیم، مقاومت گچ در این حالت بسیار کاهش می یابد.

ملات ماسه و گچ :

مانند همان ملات خاک و گچ  هنگامی که خاک رس مرغوب در دسترس نیست، از ماسه ریز به عنوان فیلر یا پرکننده استفاده می شود.
ملات گچ کشته: این ملات نیز در سفیدکاری نهایی فضاهای داخلی ساختمان مورد استفاده قرار می گیرد. برای ساخت این ملات، باید توجه شود که حتما از گچ نرم یا بسیار ریز استفاده شود و در مرحله دوم نیز باید توجه داشت که گچ کشته پس از خشک شدن هم بسیار نرم است. لذا نباید یک لایه ضخیم از آن به کار برده شود. در برخی از کارها این نرمی گچ به حدی زیاد است که حتی با کشیدن دست روی آن، دست سفید می شود.

گچ بری ساختمان

اگرچه گچ کاری داخل ساختمان یا به اصطلاح سفیدکاری، اهمیت فوق العاده ای دارد با این حال تا یک گچ بری مناسب در فضای داخلی ساختمان پیاده نشود، هنر گچ کاری به چشم نمی آید. در گچ بری نیز باید دقت داشت که از بهترین و استاندارد ترین وسایل و ابزارهای لازم استفاده شود. این وسایل عبارتند از :
•    دم بر
•    نقاله
•    بومخوار
•    کاردک
برای انجام گچ بری راه های مختفی وجود دارد، آسان ترین و ساده ترین راه این است که نقش های حرفه ای گچ بری از قبل با قالب زده شود و در محل با خمیر گچ چسبانده شود. این روش کیفیت نسبتا خوبی نیز دارد.
راه دیگر نیز این است که ابتدا خمیر گچ به صورت کلی پیاده شود و سپس به کمک ابزارهای بالا، نقش روی گچ بری پیاده شود. این راه به مراتب سخت تر از راه دیگر است چرا که گچ بر باید در محل کار را انجام دهد.

ایجاد ملات گچ ساختمانی و اندازه گیری زمان گرفتن گچ

گچ

گَچ کلسیم سولفات آبدار طبیعی است و در چندین فرم بلوری یافت می‌شود که در ذخایر پوسته جامد کره زمین به فرم قشرهای نسبتاً ضخیم و کلفت یافت می‌شود که آن را از دل زمین استخراج می‌کنند و مورد به‌کارگیری قرار می‌دهند. نخستین بار حدود ۱۶۰ تا ۲۰۰ میلیون سال پیش، زمانی که دریاها خشک شدند، لایه‌های سنگ گچ که در زیر آن‌ها به وجود آمده بودند پدیدار گشتند. گچ یکی از قدیمی‌ترین مصالح ساختمانی مورد استفاده در دنیا می‌باشد که در قرون گذشته با روش‌های دیگر تولید و به صورت‌هایی دیگر استفاده می‌شده‌است. مطابق تحقیقات زمین شناسان، دوران ناپدید شدن دایناسورها و پدیدار شدن لایه‌های سنگ گچ خیلی قدیمی تر از ایجاد تمدن‌ها بر روی زمین است. در قرن ۱۷ پاریس پایتخت گچ بود و تمام دیوارهای چوبی خانه‌ها توسط گچ پوشانده شده بود. پادشاه فرانسه این قانون را بعد از این که لندن بزرگ در سال ۱۶۶۶ در اثر آتش‌سوزی از بین رفت اجباری نمود. گچ را پس از استخراج از معدن مانند آهک به کوره می‌برند و تا دمای نزدیک به ۱۸۰ درجه سانتی‌گراد گرما می‌دهند تا شماری از مولکول‌های آب تبلورش را از دست بدهد و به فرم گچ قابل به‌کارگیری به عنوان مصالح ساختمانی و قالب گیری درآید. معمولاً گچ را باآسیابهای مخصوص به صورت پودر درمی‌آورند و در کیسه‌ها یا به صورت فله به فروش می‌رسد. پودرهای گچ مرغوب باید کوچکتر از ۰٫۱۵ میلی‌مترباشد. در اکثر موارد ترکیب گچ و آب خالص برای کاربردهای مختلف استفاده می‌شود هر چند در موارد نیاز با اضافه کردن مقداری مواد مختلف می‌توان زمان سفت شدن آن را کاهش داد. مثلاً با اضافه کردن ۱٪ نمک طعام به مخلوط گچ و آب زمان گیرش آن کم می‌شود و اگر میزان نمک بیش از ۴ درصدشود زمان گیرش زیاد می‌شود.

روشهای تهیه ملات گچ ساختمانی

ملات گچ

ملات ماده خمیری شکلی است که مصالح بنایی را به یکدیگر می‌چسباند و آنها را به دیوار و سایر اجزای ساختمان بدل می‌سازد. هر نوع ملات که بخواهیم بسازیم باید بعد از تعیین اجزاء تشکیل دهنده ملات و مخلوط کردن آنها به آن آب اضافه کرده و دوباره ملات رامخلوط کنیم تا یکنواخت، همگن و روان گردد.
ملات ها عموماً به دو دسته هوازی و آبی تقسیم بندی می شوند و بر اساس تعریف ذیل، انواع ملات های گچ ساختمانی در دسته ملات های هوازی تقسیم بندی می گردند.

۱- ملات های هوازی:

ترکیبات فعل و انفعالات آنها در هوای خشک انجام شده و مقاوم می‌گردند چنانچه هوازی در مجاورت رطوبت قرار گیرد ابتدا در آنها دگرگونی به وجود آمده و چنانچه اندود باشند طبله کرده و اگر در بین رجها به کار رفته باشد، اسکلت دچار نقایصی فنی شده و بالاخره ماهیت خود را از دست داده و در نتیجه سبب تخریب بنا می‌گردد.

۲- ملات های آبی:

که در مجاورت رطوبت و یا در زیر آب خودگیری خود را انجام می‌دهند و سخت می‌گردند. چنانچه آبی که بنا به نوع مواد چسبنده خود، در هوای خشک واقع شوند، وجود گرما باعث پوک شدن می‌شود. پوکی در سبب جدا شدن رجها از یکدیگر و به مرور زمان سبب جابجایی در قطعات به کار رفته در اسکلت بنا می‌گردد.
بر همین اساس ملات گچ یک ملات هوازی و ماده ای چسبناک خواهد بود که از مخلوط کردن (حل کردن) بلورهای گچ در آب تشکیل گردیده و برای پوشش دهی دیوارها و سقف های داخلی ساختمان مورد مصرف قرار خواهد گرفت.
مقدار آبی که یک کیلو گرم پودر گچ احتیاج دارد تا ملات بشود از لحاظ تئوری ۰٫۲ لیتر است یعنی تقریبا ۲۰ درصد وزن گچ. ولی عملا ًبرای آنکه شکل پذیری بهتری در ملات گچ ایجاد شود و کارگران مجال کارکردن با آنرا داشته باشند باید به ملات گچ در حدود۷۰ تا ۸۰ درصد وزنش آب اضافه نمود.
البته بقیه این آب پس ازخشک شدن گچ تبخیر گشته و جای قسمتی از آن دراثر ازدیاد حجمی که گچ درموقع سخت شدن پیدا می کند پر می شود. ولی با توجه به اینکه ملات گچ پس از سخت شدن خشک می شود و پس از سخت شدن دیگر ازدیاد حجمی درآن بوجود نمی آید لذا همیشه جای قسمتی از آبهای تبخیر شده بصورت تارهای مویین در آن باقی خواهد ماند.
ملات های گچ و همچنین ملات گچ وخاک آماده، بیشتر موقع ساختن طاق ضربی و دیوار های تیغه ای ۵ سانتی متری به کار می رود. درصد خاک و گچ بستگی به سرعت گیرایی گچ دارد و معمولاً حدود ۸۰ در صد گچ و ۲۰ درصد خاک رس است علت اضافه نمودن خاک رس به گچ این است که اولاً گچ وخاک ملاتی دیر گیر تر نسبت به ملات گچ خالص هست در ثانی وجود خاک در گچ آن را پلاستیک تر (خاص شکل پذیری ملات را بیشتر می کند ) می کند.ملات گچ و گچ و خاک از ملات های نسبتاٌ زود گیر هستند و بر اساس استاندارد ملی ایران دارای زمان گیرش اولیه حدود ۷ الی ۱۲ دقیقه هستند.

زمان مصرف گچ از لحاظ دما

با توجه به آنکه گچ در موقع ملات سازی گرما تولید می کند بطوریکه تقریبا تا حدود ۱۵ تا ۲۰ درجه گرم تر از محیط کارگاه می شود بدین سبب از لحاظ تئوری می توان ملات گچ را در دماهای زیر صفر نیز مصرف نمود ولی عملا در کارگاهها باید از این کار خودداری کرده و حداکثر ملات گچ را در دماهای کمتر از ۵ یا ۶ درجه بالای صفر مصرف ننمائیم. به عبارت دیگر بهتر است طوری برنامه ریزی کنید که گچ کاری ساختمان در فصول گرم و معتدل سال صورت بپذیرد.
به علت زودگیر بودن گچ با وجود آنکه ملات آنرا بسیار کم درست می کنند (حداکثر به اندازه یک استانبولی) نمی توان سطوح زیادی را با آن سفید کرده و کاملا صیقلی نمود زیرا قبل از آنکه بتوانیم سطح گچ را با ماله پرداخت نموده تا سطوح صافی به دست آوریم گچ سخت شده و حالت پلاستیک بودن خود را از دست می دهد. بدین لحاظ پس از آنکه روی گچ و خاک را با ملات گچ اندود نمودند برای آنکه سطحی کاملا صیقلی به دست آید روی آن را کشته می کشند. البته استفاده از گچ های پلیمری نیز یک راه حل دیگر برای رفع محدودیت زمان گیرش گچ خواهد بود.
گچ های پلیمری پاششی، گچ سیوا و گچ ساتن که برای مصارف زیرکار و روکار در گچ کاری نوین مورد استفاده قرار می گیرند دارای افزودنی هایی هستند که زمان گیرش آن ها را به میزان قابل توجهی افزایش داده و عملا محدودیت زمانی در مصرف ملات گچ زنده را از بین برده اند. 
کشته ملات گچی است که هیچ وقت سخت نمی شود و تا قبل از خشک شدن حالت پلاستیسیته و شکل پذیری خود را از دست نمیدهد البته باید توجه داشت که ضخامت اجرای ملات گچ کشته نباید حداکثر از یک الی دو میلیمتر تجاوز کند زیرا در غیر اینصورت پوسته پوسته شده، ترک میخورد و احتمالاً از سطح کار جدا می گردد.

زمان گرفتن ملات گچ

گچ ساختمانی باید زود شروع به گرفتن و سخت شدن نموده و سخت شدن آن نیز باید خیلی زود پایان یابد گچ ساختمانی مرغوب آن است که زمان گرفتن آن زودتر از ۸ دقیقه شروع نشود و حداکثر از ۲۵ دقیقه دیرتر شروع به گرفتن ننماید و پایان سخت شدن آن نباید زودتر از ۲۰ دقیقه و دیر تر از یک ساعت باشد.

اندازه گیری زمان شروع و پایان گرفتن گچ:

اگر دریک ظرف مقداری آب بریزیم و روی آن به مقداری لازم گچ اضافه کنیم (به همان مقدار که برای ساختن ملات های کلی ساختمان گچ داخل آب می ریزیم) شروع زمان سخت شدن ملات گچ از لحظه ای محاسبه می شود که اگر داخل مخلوط را بوسیله میخی خط بیاندازیم بلافاصله جای خط پر نشود و پایان زمان سخت شدن آن زمانی است که اگر روی ملات سخت شده با انگشت ضربه بزنیم روی ملات درمحلی که ضربه زده ایم آب ظاهر نشود. (مقدار این ضربه باید درحدود ۵/۰ کیلو گرم بر سانتیمتر مربع باشد).
شروع زمان گرفتن گچ ازلحظه ای است که گچ را داخل آب می پاشیم و مدت سخت شدن آن ازلحظه ای است که جای شیار روی ملات باقی بماند تا زمانی که در اثر ضربه زیر انگشت آب جمع نشود.
باید توجه داشت  که گچ سخت شده شکل پذیری خود را از دست می دهد و دیگر قابل مصرف نیست، نباید سخت شدن گچ راباخشک شدن آن اشتباه کرد خشک شدن گچ با توجه به گرمی و سردی هوا ممکن است ازچند ساعت تا چند روز بطول بیانجامد. خشک شدن گچ وقتی پایان می یابد که رنگ آن کاملا ً سفید شود.

 ساختن گچ دستی

ظرف گچسازی را تا نیمه آب می کنیم. سپس گچ را مشت می‌کنیم و دو دستی بر سطح آب طوری می‌پاشیم که دانه‌های گچ تقریباً به شکل پراکنده در درون آب نشست داشته باشد. عمل پاشیدن گچ را تا سطح آب طوری ادامه می‌دهیم که یک طرف آن آبدار و طرف دیگر از گچ پوشیده شود. طرفی را که از گچ پوشیده شده است، ورز می‌دهیم؛ به طوری که از لای انگشتان براحتی جهش داشته باشد و بلافاصله از ملات مذکور استفاده‌ می‌کنیم. گچ آبداری را که در طرف دیگر آماده کرده‌ایم، ورز می‌دهیم و جهت قسمت‌های باز شده به کار می بریم.

 ملات گچ آماده

این گچ بعد از اندود گچ و خاک و یا کاهگل، و برای تسطیح سطوح حاصله در نماسازی داخلی و به‌خصوص جهت ترمیم و تعمیر و ترک‌گیری به کار می‌رود. برای ساختن آن به ترتیب زیر عمل می‌کنیم: 

۱- ظرف گچسازی باید عاری از هرگونه گچ‌های خشکیده و دانه‌های ماسه و سیمان و یا مواد دیگر باشد. آن را تا نیمه آب می‌کنیم. سپس به اندازه‌ی ۲ تا ۳ مشت گچ غربال شده را در سطح آب طوری می‌پاشیم که آب در دانه‌های گچ نشست کند.

۲- گچ داخل ظرف را اصطلاحاً "لت" می‌دهیم (هم میزنیم) تا گچ به صورت دوغاب در آید. یک تا یک و نیم دقیقه صبر می‌کنیم و مجدداً گچ را "لت" می‌دهیم. لت دادن گج با باز نگهداشتن انگشتان دست به حالت حرکت افقی در بین دوغاب انجام می‌شود.

۳- یک تا دو دقیقه صبر می‌کنیم و مجدداً گچ را هم می‌زنیم. در این حالت، گچ را اصطلاحاً پنجه‌ای می کنیم و لَت نمی‌دهیم. حال، گچ آماده‌ی کار است. از یک طرف آن را می‌بریم، بر سطح ماله می‌گذاریم و از پایین به بالا می‌کشیم. خودگیری این گچ به علت آب بیشتر و کم بودن گچ، به‌ مراتب از گچ دستی کمتر است. به همین علت می‌توانیم در گچکاری و تعمیرات، سطوح یکنواخت و هموار به وجود آوریم. البته ترک دیوار تا زمانی قابل تعمیر است که آسیبی به متعلقاتی مانند درب و پنجره نزده باشد که در این صورت بایستی دیوار را مجددا چید.

تهیه ملات گچ زنده

برای تهیه ملات گچ زنده جهت مصارف سفیدکاری و زیرکار به ترتیب ذیل عمل خواهیم کرد
•    ابتدا یک ظرف تمیز و مخصوص تهیه ملات را آماده می نمائیم.
•    سپس نیمی از ظرف مورد نظر را با آب تمیز و عاری از هرگونه ناخالصی پر می کنیم.
•    پس از آن گچ یا گچ خاک مخلوط شده را از بسته بندی خارج کرده و به آب اضافه می کنیم. باید توجه نمائیم همانطور که قبلاً ذکر گردید مقدار آب موجود در ظرف وزنی معادل ۷۰ الی ۸۰ درصد وزن گچ اضافه شده داشته باشد. بطور مثال اگر ۰٫۷ الی ۰٫۸ لیتر آب در ظرف ریخته شده بیشتر از ۱ کیلوگرم گچ به آن اضافه نگردد.
•    سپس به محلول ۱ الی ۲ دقیقه زمان می دهیم تا فعل و انفعالات شیمیایی مربوط به تشکیل بلورهای گچ (جوانه زدن بلورهای گچ) صورت پذیرد و سپس مخلوط را با دست یا همزن کاملاً مخلوط کرده تا کاملاً یکدست و همگن شود.
•    پس از آن حدود ۵ الی ۷ دقیقه فرصت برای استفاده از این ملات گچ خواهیم داشت و می توانیم با استفاده از کاردک مخصوص گچ کاری، ماله گچ کاری و شمشه، سطح مورد نظر را پوشش دهی نمائیم.

تهیه ملات گچ کشته

یکی از ویژگی های مهم گچ، زودگیر بودن آن است که عملا باعث می گردد امکان کار در زمان طولانی با ملات آن از بین برود. اما برای رفع این مشکل می توان ملات گچ کشته را تهیه نمود و با استفاده از این ملات که زمان گیرش طولانی تری نسبت به گچ زنده دارد، طی مدت زمان طولانی تری به پوشش دهی سطوح پرداخت. گچ کاران معمولاً برای صاف و صیقلی و یکدست کردن سطوح مورد نظر، از ملات گچ کشته استفاده می کنند. از ملات گچ کشته برای انجام لایه نهایی گچ کاری بهره می برند.
البته محصول خاصی به نام گچ کشته در کارخانجات تولیدکننده گچ ساختمانی تولید نمی شود، بلکه شیوه ساخت این ملات، وجه تمایز آن می باشد. ملات این گچ دیرگیرتر بوده و درصورتیکه به روش صحیح تهیه گردد، تا قبل از خشک شدن، قابلیت پلاستیسیته و شکل پذیری خود را حفظ می کند.
برای ساخت ملات گچ کشته باید به روش ذیل عمل کنیم:
•    ابتدا یک ظرف تمیز و مخصوص تهیه ملات را آماده می نمائیم.
•    سپس نیمی از ظرف مورد نظر را با آب تمیز و عاری از هرگونه ناخالصی پر می کنیم.
•    معمولا برای تهیه ملات گچ کشته، از گچ های مخصوص سفیدکاری با دانه بندی بسیار ریز استفاده می کنند در موارد خاص حتی قبل از تهیه ملات، گچ سفیدکاری مورد نظر را با استفاده از الک با دانه های بسیار ریز سرند کرده تا گچ مرغوبتری حاصل گردد.
•    پس از آن گچ مخصوص سفیدکاری الک شده را به آرامی آب اضافه می کنیم. باید توجه نمائیم همانطور که قبلاً ذکر گردید مقدار آب موجود در ظرف وزنی معادل ۷۰ الی ۸۰ درصد وزن گچ اضافه شده داشته باشد. بطور مثال اگر ۰٫۷ الی ۰٫۸ لیتر آب در ظرف ریخته شده بیشتر از ۱ کیلوگرم گچ به آن اضافه نگردد.
•    بلافاصله پس از اضافه کردن پودر گچ به ظرف محتوی آب شروع به هم زدن مخلوط گچ و آب می کنیم تا از تشکیل بلورهای گچ و سخت شدن ملات جلوگیری بعمل آید. (این مرحله در تهیه ملات گچ کشته بسیار مهم بوده و باید با دقت و سرعت صورت پذیرد).
•    پس از اضافه کردن تمام پودر گچ الک شده، هم زدن را ادامه میدهیم. پیشنهاد می شود این هم زدن حدود ۱۰ الی ۱۲ دقیقه ادامه پیدا کند.
•    بعد از انجام این مرحله، ملات گچ به اصطلاح کشته حاصل گردیده است که دارای قابلیت شکل پذیری بالاتری نسبت به ملات گچ زنده می باشد.
•    نکته پر اهمیت در اینجا این است که ملات گچ کشته دارای مقاومت بسیار پائینی بوده و نباید در ضخامت های بیشتر از ۱ الی ۲ میلیمتر استفاده شود، زیرا درغیر این صورت پس از خشک شدن ترک خورده و یا احتمالا پوسته پوسته می شود.

 توانایی آسترکشی با گچ:

برای تهیه آستر به شرح زیر عمل می کنیم:
1-استامبولی  یا ظرف تهیه گچ را به نسبت 3پیمانه آب و1.5پیمانه گچ که بر سطح آب پاشیده شده را با دست کاملاً مخلوط می کنیم به طوری که همه گچ ریخته شده درآب حل شود وگچ گلوله شده درته ظرف به صورت خشک باقی نماند زیرا اگر گچ کاملاً درآب حل نشود سفت شده وهنگام آسترکشی مانند ریگ زیر ماله مانع اجرای صحیح کار می شود.
2-سطح اندود برآستر را با آب خیلی کم مرطوب نموده وآماده گچکاری می شویم.
3-ملات ساخته شده را زمانی که کمی خودش را گرفت(اصلاحاً کمی سفت شد) به ضخامت 1.5 میلی متر با ماله های مخصوص گچکاری برسطح مورد نظر می کشیم.رنگ این نوع گچ سفید ودر مواردی متمایل به زرد است.

مواد افزودنی در گچ

گاهی با افزودن بعضی مواد گچ را تندگیرتر یاکندگیرتر می کنند به شرح زیر:

اگر 0.5 درصد وزن گچ به آن نمک طعام NaCl اضافه کنیم انرا تند گیر کرده و زمان گیرش انرا به 5 دقیقه می رسانیم.

اگر از یک در صد تا 4 در صد وزن گچ به ان نمک طعام اضافه کنیم  زمان گیرش آن به 3.5 دقیقه می رسد حال اگر در صد نمک طعام را هر قدر اضافه کنیم زمان گیرش به تعویق می افتد و گچ کند گیرتر می شود به طوریکه با افزودن 10 در صد نمک طعام شروع زمان گرفتن گچ به 12.5 دقیقه می رسد. نمودار زیر بیانگر اثر نمک طعام  است:

زاج سفید گچ را کند گیرتر می نماید.

سریش نیز گچ را کندگیرتر می کند بطوریکه اگر به ملات گچ از یک در صد تا 6 درصد وزن آن سریش اضافه کنیم آغاز گرفتن گچ از 12.5 دقیقه تا 38 دقیقه به تاخیر می افتد. لازم به یادآوری است که سریش نوعی چسب گیاهی می باشد که در صنعت صحافی به طور وفور مورد استفاده قرار می گیرد. در حدود سالهای 1320 تا 1330 که اطاقها را کمتر نقاشی می نمود ند مقداری سریش به آب ملات گچی که جهت سفید کاری اتاقها مورد مصرف قرار می گرفت اضافه می کردندتا هنگام تکیه دادن به دیوار اتاقها لباس تکیه دهنده را کثیف نکند.

با افزودن 0.5 در صد تا 1 در صد وزن گچ براکس به فرمول H2O,Na2B4O7 زمان آغاز گرفتن گچ از 15 دقیقه تا 1.5 ساعت به تاخیر می افتد. نمودار زیر این اثر را نشان می دهد:

آب گرم در زمان گرفتن تاثیری چندانی ندارد.

اگر به ملات گچ از 0.1 تا 0.5 در صد وزن گچ سریشم اضافه کنیم زمان آغاز سخت شدن آن از 10 دقیقه تا 2 ساعت به تاخیر می افتد.

اگر به ملات گچ از 10 تا 50 درصد وزن آن خاک رس اضافه کنیم ( ملات گچ و خاک ) آغاز گرفتن آن حداکثر تا 12.5 دقیقه به تاخیر می افتد.

اگر به ملات گچ تا یک درصد وزن ان زاج سفید اضافه کنند زمان آغاز گرفتن آن تا 15.5 دقیقه به تاخیر می افتد ولی اگر مقدار زاج سفید را اضافه کرده و انرا تا 5 در صد برسانند ملات گچ تندگیر شده و زمان آغاز گرفتن ان به 7 دقیقه می رسد.

وزن مخصوص گچ

وزن مخصوص گچ بر حسب ریزی و درشتی دانه و همچنین لرزیده و نلرزیده ان متفاوت است و بطور کلی وزن مخصوص گچ از 0.85تا 1.4 تن بر متر مکعب می باشد.

گچ و خاک

اگر در ساختمان بخواهیم از گچ بعنوان ملات استفاده نماییم اغلب مواقع گچ و خاک رس را مخلوط کرده و از ملات گچ و خاک استفاده می کنند و از گچ تنها و بدون خاک فقط برای سفید کاری اطاقها و پوشش روی گچ و خاک استفاده می شود ان هم بعلت رنگ سفید ان است که آمادگی بهتری برای نقاشی دارد.

منظور از ملات گچ و خاک ملاتی است که از مخلوط شدن گچ و خاک رس به نسبت پنجاه درصد از هر کدام بدست امده باشد البته با توجه به تندگیر و کندگیر بودن گچ ممکن است میزان خاک رس کمتر یا بیشتر بشود.

خاک را به دلایل زیر با گچ مخلوط می نمایند:

قیمت خاک رس از گچ ارزانتر است زیرا همانطوریکه قبلا گفته شد سنگ گچ را پس از استخراج به کوره برده و عملیاتی روی ان انجام می دهند که موجب هزینه می باشد در صورتیکه خاک رس را پس از استخراج مستقیما به مصرف می رسانند و در هر شرایط  قیمت خاک رس از گچ ارزانتر است در نتیجه ملات گچ و خاک بسیار اقتصادی تر از گچ تنها است.

ملات گچ و خاک دیر گیر تر از ملات گچ می باشد . بدین علت دیرتر سخت شده و در نتیجه کارگران گچ کار بیشتر فرصت دارند  تا آن را روی ردیف قبلی آجر پهن نموده و ردیف بعدی آجر را روی آن بچسبانند.روی هم رفته کار کردن با آن آسان است.

ملات گچ و خاک از ملات گچ پلاستیک تر می باشد و زیر ماله بنا بهتر شکل می گیرد.

دوغ آب گچ

برای ساختن دوغ آب گچ عینا مانند ساختن ملات گچ عمل می نمایند فقط از آب بیشتری استفاده می کنند بطوریکه ملات کامل رقیق و روان باشد . از دوغ آب گچ برای پر کردن درزهای طاق ضربی استفاده می نمایند. دوغ آب گچ را قبل از ازدیاد حجم گچ مصرف می کنند و ملات گچ را تقریبا بعد از ازدیاد حجم گچ.

تخته های گچی پیش ساخته

در ساختمان هایی که اسکلت آنها فلزی یا بتنی است برای تیغه بندی جهت جدا کردن فضاهای داخلی آپارتمان احتیاج به مصالحی بسیار سبک داریم که وزن زیادی را به سازه تحمیل نکند برای این کار معمولا از بلوک سفالی تو خالی استفاده می کنند.

گاهی نیز از قطعات گچ به ابعاد تقریبی 50*50*8  سانتی متر استفاده می شود که این قطعات به شکل کام و زبانه روی هم قرار می گیرند. ملات بین آنها چسب مخصوصی است که مخلوط گچ داشته و پس از مصرف کاملا هم رنگ سایر قسمتهای تخته های گچی می شود.

پس از نصب پلاکهای گچی میتوان روی انرا با اندود گچ و یا کاغذ دیواری پوشانید.باید دقت نمود که از این قطعات در مکانهایی که مستقیما با آب در تماس هستند استفاده نشود مانند حمام ها و غیره زیرا همانطوری که گفته شد گچ در مقابل آب حساس بوده و خیلی زود فاسد می شود.

با توجه به این که برای تیغه بندی اتاقها فقط حجم قطعه مورد نظر می باشد در نتیجه وزن قطعه هر چقدر سبک تر باشد بهتر است زیرا بار کمتری را به پله ها و ستون ها و فنداسیون وارد می کند. گاهی برای ساختن قطعات گچی جهت تیغه بندی از گچ پوک شده استفاده می کنند یعنی از گچی که در هنگام سخت شدن دارای خلل فرج بیشتری می باشد استفاده می شود.

برای ساختن گچ پوک به ابی که ملات گچ را با آن درست می کنند موادی اضافه می نمایند که تولید گاز بنماید مانند آب اکسیژنه یا سولفات آلومینیم این مواد در موقع سخت شدن گچ ایجاد حباب کرده و در نتیجه در گچ خلل و فرج ایجاد می شود و وزن مخصوص قطعه گچی کم می شود.

برای ساختن قطعات گچی سبک علاوه بر روش فوق می توان با اضافه کردن مواد دیگری به ملات گچ مانند پودر کاه – سبوس برنج – قطعات گچی سبک به دست آورد؛ و همچنین اگر به ملات گچ موادی مانند مو – الیاف گیاهی – و مفتولهای باریک فلزی و غیره استفاده کنند قطعه گچی مسلح به دست می آید که نسبت به قطعه گچ معمولی و قطعه گچی پوک دارای مقاومت کششی و فشاری بیشتری است.

از قطعات گچی استفاده های دیگری نیز به عمل می آید مثلا قطعات مذکور را به شکل و اندازه دلخواه در می آورند و آنرا به جای گچ کاری به دیوار سالنها می چسبانند و از آن به جای آکوستیک استفاده می نمایند و یا تخته گچی مقاوم در مقابل حرارت می سازند و فضای خصوصی را که باید دارای امنیت بیشتری در مقابل آتش سوزی یا تبادل حرارت داشته باشد با آن می پو شانند.

در ساخت هر یک از این قطعات باید ویژگی های مخصوصی رعایت شود.هم چنین قطعات گچی را به شکل گل و بوته در می آورند و از آن برای تزیین فضاهای داخلی ساختمان به عنوان گچ بری پیش ساخته استفاده می نمایند.

گچ و فلزات

به علت آنکه ملات گچ اگر در مجاورت آهن – روی – سرب قرار بگیرد با آن ترکیب شده و تولید سولفات می نماید و در نتیجه موجب ضعیف شدن قطعه به کار رفته می شود در ساختمانها مخصوصا ساختمانهایی که اسکلت آن فلزی بوده و سقف طاق ضربی می باشد باید حتما روی تمام قطعات فلزی قبل از اجراء طاق ضربی و مصرف هر گونه گچ با یک لایه از روغن مخصوص که به آن ضد زنگ می گویند پوشانیده شود تا بدین وسیله از فساد آهن جلوگیری گردد.

مقاوم کردن اندود گچ در مقابل آب

در فضاهایی از آپارتمانهای مسکونی که اندود گچ در مقابل بخار آب قرار دارد.مانند سقف حمام ها و یا توالت ها و یا آشپزخانه ها برای آنکه بخار آب به گچ آسیبی نرساند روی آنرا با یک یا چند لایه رنگ روغن می پوشانند تا بدین وسیله مقاومت آن در مقابل آب و مخصوصا بخار آب زیادتر گردد ولی این رنگ روغن نمی توانند گچ را صد در صد در مقابل آب مقاوم نماید و باز هم بعد از چندی سقف یا دیوار این گونه فضاها در اثر مجاورت با بخار آب  طبله می نمایند.

مقاومت کششی و فشاری گچ

معمولا مصرف گچ در ساختمان برای اعضاء باربر نبوده بلکه فقط برای نازک کاری به کار می رود بدین لحاظ اگر ملات گچ پس از سخت شدن و خشک شدن بتواند وزن خود را تحمل کند کافی می باشد در آزمایشهایی که به عمل آمده نشان می دهد که مقاومت فشاری گچ سخت شده بیش از 30 کیلوگرم بر سانتی متر مربع و مقاومت کششی آن بیش از 5 کیلو گرم بر سانتی متر است که این هر دو برای مصرف گچ در ساختمان برای نازک کاری کافی است.

انبار کردن گچ

اگر گچ به صورت فله به کارگاه وارد شود باید بلافاصله مصرف گردد زیرا همانطوری که قبلا نیز اشاره شد گچ میل ترکیبی شدیدی با آب داشته و حتی رطوبت هوا را جذب می کند و پس از مدتی نه چندان طولانی فاسد می شود یعنی در موقع مخلوط کردن آن با آب ازدیاد حجم پیدا نکرده و سخت نمی شود ولی اگر گچ پاکتی را به طریقه صحیحی انبار کنند به طوریکه دور از رطوبت باشد میتوان حتی پس از یک سال هم از آن استفاده نمود.

برای انبار کردن گچ باید انرا روی تخته هایی که از زمین فاصله داشته باشد بچینند برای ایجاد فاصله تخته های زیرگچ از زمین میتوان از قطعات آجر یا بلوک سفالی استفاده نمود و هم چنین باید فاصله گچ از دیوارهای انبار 20 سانتی متر باشد و نباید حداکثر بیش از 10 پاکت گچ را روی هم چید زیرا ممکن است گچ داخل پاکتهای پایین تر در اثر وزن پاکتهای بالایی بهم دیگر چسبیده و کلوخه شود . خلاصه گچ را باید طوری انبار نمود که هوا به راحتی بتواند بین آن جریان پیدا کرده و هم چنین زیر فشار نباشد

آشنایی با گچبری دستی یا سنتی

گچبری دستی چیست؟

گچبری دستی ابتدا گچ را به صورت مایع درست می کنند.محلول گچ و آب تا جایی که تبدیل به جامد می شود. قبل از انجماد به خمیری انعطاف پذیر تبدیل می شود. گچ باید حالت پنیر مانندی را داشته باشد تا هنرمند گچبر با ابزار با نیروی دست به راحتی بر روی گچ کاری کند. کنده کاری یا گچبری عمقی را روی آن انداخته و با وسایل گچبری از قبیل دم بر، نقاله، پرگار، بومخوار و کاردک طرح مورد نظر را می برند. گچ در همان حالت سفت می شود و گچبر شروع به پرداخت  آن می کند و پستی و بلندی ها و ریزه کاری های آن را با ابزار خاص خود و با استفاده از ذوق و سلیقه انجام می دهد. اگر گچ مرغوب  نباشد، اثر هنری را نمی توان ظریف درآورد. بنابراین انتخاب گچ نقش اساسی در زیبایی گچبری دارد، در روش قالب گیری که با استفاده از قالب تهیه می شود و سپس با استفاده از خمیر گچ،گچ قالبی را در قسمت مورد نظر می چسبانند.

گچ بری سنتی

یکی از پدیده های هنری در معماری اسلامی بی همتای ایران، هنر گچبری است که در بقایای ارزشمند تاریخی نمونه های بسیاری از این هنر اصیل و زیبا به چشم می خورد، هنری که متأسفانه امروز کمتر مورد استفاده قرار گرفته و بناهای مذهبی ما دیگر با این هنر بدیع آراسته نمی شوند. هنر گچبری ایرانی اسلامی از چنان جاذبه ای برخوردار است که قطعه هایی از آن در موزه لوور پاریس و موزه ملی ایران نگهداری می شوند.

به عنوان نمونه گچبری، چفت گیری و ابزار زنی طاقچه بسیار ارزشمند هنری از کاخ بیشاپور از سده سوم میلادی در موزه لوور پاریس و قطعاتی از آثار دوره ساسانی نیز در موزه ملی ایران نگهداری می شوند. هنر گچبری که تاریخی به قدمت اسلام و حتی پیش از آن را شامل می شود، سیر تاریخی مشخصی را طی کرده تا به امروز رسیده است

سلجوقی

هنر گچبری در انواع خط کوفی همراه با نقوش اسلیمی خرطوم فیلی روند تحول این هنر در دوره سلجوقی بوده است. از میان آثار این دوره می توان به گچبری های مسجد اردستان با خط بسیار زیبای کوفی مزهر و به ویژه گنبد علویان در همدان اشاره کرد.

ایلخانی

در این دوره روند هنر گچبری به سرحد کمال مطلوب رسید. به وجود آمدن محراب های گسترده با انواع خط های کوفی و خط های سلطانی، دیوانی، رقعی و به کارگیری انواع گره های هندسی با نقوش اسلیمی توماری و اسلیمی ماری در لابلای کتیبه و اسپرهای خط با گل و برگ های پهن گود و برجسته عظمت و شگرفی بسیاری در آثار ایران و هنر گچبری در آن به وجود آورد .

تیموری

این دوره عصر به وجود آمدن رسمی بندی و کاربندی هایی از قالبهای گچی ارزشمند و به تحول رسیدن هنر گچبری از نقوش مختلف، به ویژه اسلیمی و انواع خط های گوناگون است. به طور کلی در هنر گچبری این دوره از هنرهای دیگر چون هفت قلم خط از انواع کوفی چون کوفی پیرآموز، کوفی مشجر، کوفی گره دار، کوفی مشبک نهایت استفاده شده است. همچنین خط های ( محقق، نسخ، ثلث، رقاع، تعلیق، و نستعلیق) با هنر آفرینی های فراوان و در مواردی از شاخه های این خط ها بخصوص خط معقلی در هنر گچبری آثار ایران بهره فراوان گرفته شده است.

از آثار فراوان این دوره می توان به مقرنس بندی های گچی ارزشمند سر در مسجد میدان کاشان و خط های چشم نواز گچبری بقعه شیخ احمد جام در تربت جام و بقعه سید رکن الدین در یزد اشاره داشت.

صفویه

این دوره هنر گچبری وارد روشهای خاص شده است. به طوری که زیباترین مقرنس بندی های گچی با عناصر گوناگون به ویژه مقرنس بندی های طاس و نیم طاس همراه با نقوش گل و گیاه با انواع تیغه های گچی دالبری زینت بخش کاخ های شاهی گردیده است.

پدیده های ارزشمند مقرنس قطار و کاربندی ها و یزدی بندی های گچی بسیار شگرف کاخ هشت بهشت و سردر بازار قیصریه در اصفهان به ویژه دالبرهای تیغه منقوش از ظروف مختلف چون تنگ و سبو مقرنس بندی های طاسه دار گچی در تالارهای شاه نشین و موسیقی کاخ عالی قاپو و خط گچبری ثلث بسیار ارزشمند در صفه درویش مسجد جامع اصفهان از جمله آثار مربوط به این دوره هستند

زندیه

هنر آفرینی های فراوان و ارزشمند از گچبری، مقرنس بندی گچی، ترنج اندازی همراه با گل و گیاه و نقوش بدیع در آثار شهرهایی چون شیراز و بخصوص در عمارت کلاه فرنگی، مقبره اولیه خان زند (وکیل الرعایا) که امروز موزه پارس می باشد به وجود آمد

قاجار

در دوره قاجاری هنر گچبری رونق فوق العاده ای به خود گرفت، به علت مسافرت پادشاهان قاجار به فرنگ از هنر گچبری اروپا تقلیدهایی در کاخهای شاهی به ویژه سر ستون سازی ها، گلویی سازی ها و سقف سازی ها در کاخ هایی چون گلستان و عشرت آباد و پاره ای دیگر پیروی شد. اما به طور قاطع می توان گفت که این تقلیدها هرگز نتوانست جای هنر و نقوش بسیار هنرمندانه و اصیل ایرانی، بخصوص نقشهای اسلیمی و ختایی و گل و گیاه که نشأت گرفته از سرپنجه با ذوق هنرمندان ایران زمین می باشد را در گچبری بناهای ایران زمین بگیرد.

از میان آثار به جا مانده از این دوران می توان به کتیبه های گچبری خط کم نظیر مسجد حیدریه قزوین، خانقاه و بقعه بایزید بسطامی در بسطام در مقیاس گسترده و وسیع، محراب ارزشمند پیر بکران در جنوب اصفهان و نوعی بی همتا از این هنر ارزشمند را در محراب بسیار جالب و منحصر به فرد اولجایتو در مسجد جامع اصفهان که به جرئت می توان این پدیده بزرگ و عظیم هنر گچبری را شاخص ترین و با ارزشترین نوع گچبری در معماری جهان و به ویژه جهان اسلام دانست نام برد.

از میان آثار فراوان گچبری این دوره می توان به گچبری جالب کاخ ارم و نارنجستان قوام در شیراز و مقرنس بندی های آونگ گچی همراه با گچبری های خانه طباطبائی و خانه بروجردی های کاشان همراه با نوآوری های شگرف در بناهای یادشده و بسیاری از بناها و آثار دیگر ایران یاد کرد.