گچ چیست:
گچ ماده ای است معدنی که در طبیعت به صورت سنگ گچ وجود دارد ،سنگ گچ با فرمول شیمیایی Caso4+2H2O (سولفات کلسیم آبدار) شناخته می شود و یکی از ارزنده ترین مواد ساختمانی به شمار می رود.
سنگ گچ بر دو نوع است :
۱- سولفات کلسیم آبدار ،که به آن ژیپس می گویند.
۲- سولفات کلسیم بدون آب که به آن انیدرید می گویند.
در طبیعت سنگ گچ بصورت خام است که درون آن ۴ الی ۵ مولکول آب بصورت متبلور وجود دارد، این ماده جزء سنگ های رسوبی تخریبی محسوب می شود و بصورت محلول در آب دریا وجود دارد. هنگامی که در نقاطی از دریا، آب تبخیر شود این ماده (سنگ رسوبی) دیگر نمی تواند بصورت محلول باشد، بناچار مقداری از آن نا محلول شده و رسوب می کند سپس بر اثر فعالیت های شیمیایی ،این لایه سنگی که یک نوع ورقه شفاف است بصورت معادن گچی در می آید که از نظر زمین شناسی ارزش فراوان دارد.
خواص فیزیکی گچ و روش پخت آن:
سنگ گچ ورقه شفافی است که بر اثر شعله مستقیم آتش کدر می شود و نیاز به ۱۸۰ الی ۲۰۰ درجه سانتیگراد حرارت دارد ،تا به گچ تبدیل شود .
در طول زمان پخت در کوره ۴ الی ۵ مولکول آب ذخیره درون خود را از دست می دهد و بصورت گچ زنده در می آید و در موقع ترکیب با آب ،مولکول های از دست داده را دوباره جذب می کند و بر اثر همین فعل و انفعالات افزایش حجم پیدا می کند که این، یکی از ویژگی های بسیار عالی گچ را نشان می دهد که برای قالب گیری بسیار مفید است زیرا کلیه فضاهای خالی قالب را پر می کند.
پس از حرارت دادن زمان نرم کردن گچ فرا می رسد که یا بوسیله دستگاههای تمام اتوماتیک انجام می شود و یا بصورت دستی آن را می کوبند.
سنگ گچ را در سه نوع کوره می پزند:
۱- کوره تنوری یا سنتی
۲- کوره تاوه ای
۳- کوره خفته گردنده
گچ هر چه در کوره حرارت ببیند سست تر و کم قدرت ترمی شود، به همین دلیل در ملات قیر چارو از گچ نیم پخته نیم کوب استفاده می کردند.
گچ از جمله مصالحی است که به علت خواص خود می تواند از اولین قدم در ایجاد یک بنا که پیاده کردن حدود زمین می باشد تا استفاده به عنوان آژند (ماده های خمیری شکل که میان مصالح بنایی را پر می کند و نقش پیوند دهنده دارد جهت تیغه زنی وایجاد طاق ضربی )، اندود (ماده های خمیری شکل که با استفاده از دست یا ماله بر روی سفت کاری بنا کشیده می شود جهت آستروسفید کاری) وآمود ( رو کاری یا رو سازی بنا از جمله تزیینات گچ بری) بکار رود.بطور کلی تا آخرین مراحل کار ونصب سنگ باز هم گچ مورد نیاز است ، حتی در نقاشی ساختمان هم از گچ استفاده می شود.
خواص گچ:
گچ خواص گوناگونی دارد که این خواص باعث نقش آفرینی این ماده تقریبا در تمام مراحل ساختمان سازی می شود.
۱- زود گیر بودن:
ملات گچ از جمله ملات هایی است که بسیار زود گیر بوده و در حدود ۱۰ دقیقه سخت می گردد. با توجه به این مزیت می توان از گچ در طاق زنی و ساخت تیغه های نازک که باید قبل از چیدن هر ردیف آجر، (ردیفی که قبلا چیده شده است) سخت شده ودر جای خود ایستا شود، استفاده کرد.
۲- ازدیاد حجم به هنگام سخت شدن:
گچ تنها ملاتی است که در موقع سخت شدن ازدیاد حجم پیدا می کند و پس از خشک شدن تقلیل حجم پیدا نمی کند، این خاصیت گچ باعث پر شدن کلیه خلل در گچ ودر نتیجه باعث جلوگیری از ترک خوردن لایه گچ و جلوگیری از لانه سازی حشرات در آن می شود.
۳- مقاومت در برابر آتش سوزی:
گچ سخت شده مانند سنگ گچ دارای دو مولکول آب تبلور می باشد که اگر لایه گچ در مقابل حرارت ناشی از آتش سوزی قرار بگیرد این آب تبلور در برابر حرارت دوباره از گچ جدا شده و به صورت یک لایه نازک از آب در مقابل آتش قرار گرفته و برای مدت دو تا سه ساعت می تواند در مقابل سرایت آتش به فضاهای دیگر مقاومت نماید.
۴- خاصیت اکوستیک بودن:
گچ در مقابل ارتعاشات صوتی رفتار مطلوبی دارد، بصورتی که تقریبا ۶۰ الی ۷۵ درصد این ارتعاشات را به خود جذب کرده و مانع از انعکاس آن می شود.
۵- خاصیت پلاستیک بودن:
نتیجه این خاصیت، شکل پذیری گچ به شکل ها و نقوش زیبا بوسیله هنر گچبری است.
۶- رنگ:
گچ پس از خشک شدن سفید رنگ می شود و جلوه زیبایی به ساختمان می دهد.
۷- خاصیت رنگ پذیری:
گچ پس از خشک شدن تقریبا هر نوع رنگی را به خود می گیرد.
۸- خاصیت ترکیب شدن با رنگ:
گچ می تواند با انواع رنگ ها اعم از معدنی و یا گیاهی ترکیب شود.
سخت شدن گچ:
پودر گچ دارای ۰٫۵ مولکول آب تبلور است که اگر در مجاورت آب قرار گیرد ۱٫۵ مولکول دیگر آب جذب کرده و با ۲ مولکول آب تبلور سخت شده و به سنگ گچ تبدیل می گردد، که البته به سختی سنگ گچ اولیه نیست؛ولی این مقدار سختی برای استفاده هایی که از گچ می شود کافی است.
۹- مقاومت گچ:
گچ در مقابل نیرو های فشاری ۳۰ کیلو گرم و در مقابل نیرو های کششی ۵ کیلو گرم مقاومت می کند، که برای استفاده در ساختمان کافی است.
۱۰- ارزانی گچ
۱۱- فراوانی گچ
گچ از لحاظ فراوانی در طبیعت در ردیف پنجم قرار دارد و تقریبا در تمام نقاط روی زمین به وفور دیده می شود.
نقاط ضعف گچ:
مقاوم نبودن در مقابل آب:
گچ در مقابل آب و رطوبت بسیار ضعیف است. لایه های سفید کاری گچ در مقابل رطوبت طبله کرده و به صورت جدا از هم در دیوار ظاهر می شوند و پس از آنکه رطوبت از بین رفت و محل خشک شد گچ طبله شده به حالت اولیه باز نمی گردد به همین علت از بکار بردن گچ در مکان هایی که با آب در تماس هستند، مانند سرویس بهداشتی، حمام و آشپز خانه وهمچنین در مناطق شمالی که از رطوبت بالایی بر خوردار است، باید خودداری کرد.
البته راه هایی برای مقاوم کردن گچ در مقابل رطوبت وجود دارد. مثلا برای اینکه گچ را در مقابل آب مقاوم کنیم باید گچ بدون آب تبلور (انیدریدcaso4) را کاملا پودر کرده و با محلول زاج خمیر کنیم، بعد دوباره آن را به کوره برده تا۵۰۰ درجه حرارت دهیم و پس از آسیاب کرده و به گرد گچ تبدیل کنیم و این گچ در نمای ساختمان ،سرویس،حمام ها،آشپز خانه و… قابلیت استفاده دارد.
در بعضی موارد در فضاهایی از آپارتمان که در معرض رطوبت یا بخار آب قرار می گیرد مانند سقف حمام ها، سرویس یا آشپز خانه برای آنکه بخار آب به گچ آسیبی نرساند روی آن را با یک یا چند لایه رنگ روغن می پوشانند، تا بدین وسیله مقاومت آن در مقابل آب و مخصوصا بخار آب زیادتر گردد ولی رنگ روغن نمی تواند به طورکامل گچ را در مقابل آب مقاوم نماید و پس از مدتی گچ طبله می کند.
انواع سنگ گچ:
۱- سنگ گچ بلوری:
این سنگ ها یا از برگ های نازک هیدروسولفات کلسیم که به همدیگر چسبیده اند (سنگ گچ لایه لایه) و یا از تارهای بلوری هیدرو سولفات کلسیم که به هم می چسبند (سنگ گچ ابریشمی) درست شده اند.
۲- سنگ گچ غیر بلوری:
سنگ های گچ غیر بلوری فراوانند و کاربرد گچ پزی دارند.
۳- سنگ گچ مرمری:
این سنگ مصرف گچپزی ندارد و جنبه تزیینی دارد و از آن برای ساختن پایه چراغ، زیر سیگاری و وسایل زینتی می کنند. کف سرسرا و تالارو پلکان و ستون های کاخ لاله زار تهران در خیابان سعدی، با سنگ گچ مرمری آهار ساخته شده اند. هم اکنون در مشهد و قم با سنگ گچ مرمری،مجسمه، ستون، کاسه، بشقاب، قاب عکس و مانند این ها می سازند.
۴- سنگ گچ های خالص:
این سنگ گچ بی رنگ بوده و چنانچه در ترکیب آن زغال باشد رنگش خاکستری و هرگاه هیدراکسید آهن باشد بر حسب نوع اکسید، رنگ های زرد روشن، کبود ویا سرخ خواهد بود. بهترین گچ ساختمانی گچ کبود است که دم به آبی بزند.
اندازه دانه های گچ:
پس آنکه گچ را از کوره بیرون آوردند آنرا به آسیاب برده و با آسیاب های ساچمه ای وغیره آنرا خرد کرده به صورت پودر درمی آوردند و برای مصرف به بازار عرضه می کنند، بدیهی است هر قدر دانه های گچ ریزتر باشد گچ مرغوبتر بوده و برای کارهای ظریف تر مورد استفاده قرار می گیرد. گچ دانه درشت برای استفاده در ملات بهتر است، به طورمثال ساسانی ها برای ساخت ملات از گچ نیم پخته و نیم کوب استفاده می کردند.
قطر بزرگترین دانه گچ مورد استفاده در کارهای ساختمانی نباید از۰٫۶ میلیمتر بزرگتر باشد ونود درصد آن باید ریزتر از۰٫۱۵ میلیمتر بوده و۹۹٫۵ درصد آن باید ریزتر از ۰٫۲ میلیمتر باشد.
وزن مخصوص گچ بر حسب ریزی و درشتی دانه و همچنین لرزیده و نلرزیده ی آن متفاوت است و بطور کلی وزن مخصوص گچ از ۰٫۸۵ تا ۱٫۴ تن بر متر مکعب می باشد.
گچ اگر در مجاورت آهن، روی، سرب قرار بگیرد با آن ترکیب شده و تولید سولفات می کند و در نتیجه موجب ضعیف شدن قطعه بکار رفته می شود.
در ساختمان ها مخصوصا ساختمان هایی که اسکلت آن فلزی بوده و سقف طاق ضربی باشد باید حتما روی تمام قطعات فلزی را قبل از اجرای طاق ضربی و مصرف هر گونه گچ با یک لایه رنگ روغن مخصوص که به آن ضد زنگ می گویند پوشانیده شود تا بدین وسیله از فساد آهن جلو گیری شود.
ساختن ملات گچ و ملات گچ و خاک:
ابتدا قدری آب درون استانبولی می ریزند (حداکثر نصف حجم استانبولی چون اگر در ساخت ملات گچ،میزان آب، زیاد تر از حد لازم باشد، گچ کشته می شود.) آنگاه گچ و یا مخلوط گچ و خاک را درون آب به اندازه ای می ریزند که که سطح گچ و یا گچ و خاک از سطح آب بالاتر بیاید و تقریبا آب دیده نشود آنگاه این مخلوط را تقریبا ۵تا ۶ دقیقه بحال خود گذاشته و بعد از یک گوشه ملات را هم زده وازآن استفاده می کنند. اما برای ساختن سایر ملات ها آب را روی ماده می پاشند.(علت پاشیدن گچ و خاک درون آب آن است که تمام ذرات گچ در مجاورت آب قرار گیرد.)
مقدار آبی که یک کیلو گرم پودر گچ احتیاج دارد تا ملات شود از لحاظ تئوری ۰٫۲ لیتر است یعنی تقریبا ۲۰ درصد وزن گچ ولی عملا برای اینکه شکل پذیری بهتری در ملات گچ ایجاد شود، و کارگران مجال کار کردن با آن را داشته باشند ، باید به ملات گچ حدود ۷۰ تا۸۰ در صد وزنش آب اضافه نمود.
گچ در موقع ملات سازی تقریبا تا حدود ۱۵ تا۲۰ درجه گرم تر از محیط کارگاه می شود بنابر این از لحاظ تئوری می توان آنرا در دماهای زیر صفرنیز مصرف کرد ولی عملا در کارگاه باید از این کار خودداری کرده و ملات گچ را در دماهای کمتر از۵یا۶ درجه بالای صفر مصرف ننماییم.
گچ بعد از پختن به دو صورت بکارمی رود :
۱- به صورت زنده: که به جهت ساخت قالب های مخصوص اندود روی بناها بکار می رود و برای ساختن آن، گچ را توی آب ریخته و بلا فاصله کاررا آغاز می کنند .قدرت گیرایی گچ زنده بسیار زیاد است.در طاق زنی سنتی که آجر روی آجر می آید و بلافاصله باید بچسبد از گچ زنده استفاده می کردند. البته باید توجه داشت گچ زنده عمدتا با خاک در طاق زنی ها مورد استفاده قرار می گیرد؛ چون خاک هم خاصیت چسبندگی دارد وهم مدت گیرایی را زیاد می کند.
۲- بصورت گچ کشته: به علت زود گیر بودن گچ زنده ملات آن را بسیار کم درست می کنند ( حداکثر به اندازه یک استانبولی ) لذا نمی توان سطوح زیادی را با آن سفید کرده و کاملا صیقلی کرد( زیرا قبل از آنکه بتوانیم سطح گچ را با ماله پرداخت کنیم؛ گچ سخت شده و حالت پلاستیک بودن خود را از دست می دهد؛سخت شدن ملات گچ را با خشک شدن نباید اشتباه گرفت) از گچ کشته روی اندود استفاده می کنند؛ تا بتوان سطحی وسیع وکاملا صیقلی بدست آورد.
گچ کشته ملات گچی است که سخت نمی شود وتا قبل از خشک شدن حالت پلاستیسیته خود را از دست نمی دهد.
البته باید توجه داشت که ضخامت گچ کشته حداکثر نباید از یک میلیمتر تجاوز کند زیرا در غیر اینصورت پوسته پوسته شده و از سطح کار جدا می شود. رنگ آمیزی معمولا روی گچ کشته،صورت می گیرد.
گچ آستر کاری:
برای آستر کاری مخلوطی از خاک رس و گچ را به نسبت ۲ پیمانه گچ و ۱ پیمانه خاک رس با آب مخلوط می کنیم، اگر بخواهیم مقاومت گچ بیشتر شود این نسبت می تواند به یک به یک نزدیک شود و بالعکس.
گچ بوم:
گچی سفت و سخت است که هم می تواند با رنگ های پودری موجود ترکیب شود و هم اینکه قابلیت دَم بُر خوردن را نداشته باشد (در مقابل برش خوردن مقاوم بوده و خراشیده نشود) برای ساختن این گچ تقریبا ۱٫۵ پیمانه آب و یک پیمانه گچ مخلوط می شود.
بوم سازی یا بستر سازی:
تهیه یک زمینه ی تخت جهت اجرای طر حهای تزیینی روی آن مانند گل سازی و … بوم بایستی از مقاومت بالایی بر خوردار باشد.
بوم کار:
سطح زمینه ای است کاری که با مخلوط ملات گچ و پودر رنگِ بوم سازی ساخته شده و زمینه را برای کار و رو سازی آماده می کند.
دَم بُر :
نام قلم گچبری است که با نوک تیز آن گچ را برش می دهند.
گچ خوش مایه:
معمولا بر روی بوم کار، بکار رفته و گچبری ها و گل و برگ سازی بوسیله آن صورت می گیرد. از اینرو برای ساخت گچ خوش مایه اولا گچ بایستی خوب الک شده کاملا نرم باشد، همچنین باید به نسبت درصد آب و گچ بایستی بسیار دقت کرد، چرا که اگر خیلی سفت شود قابل برش خوردن نیست واگر نرم باشد نمی توان آنرا بکار گرفت؛ بنا براین برای پیدا کردن نسبت مناسب ابتدا مقدار کمی گچ را در ظرفی به نسبت ۳٫۵ پیمانه آب ویک پیمانه گچ ریخته،می گذاریم خودش را بگیرد، پس از آزمایش و پیدا کردن نسبت صحیح آب و گچ ،برای ساخت کلی اقدام می کنیم.
کاربرد گچ خوش مایه:
۱- ساختمان سازی، اصطلاحا روسازی گچبری و یا گل و برگ سازی
۲- ابزار زنی
ضخامت گچ خوش مایه برای کار های گچ بری:
۱- گچ اندازی با ضخامت ۲ الی ۳ میلی متر
۲- گچ اندازی با ضخامت ۱ الی ۵ سانتی متر و یا بیشتر برای گچ بری برجسته مانند دور قلاب سقفی ،ساخت حاشیه و غیره
۳- گچ اندازی به ضخامت ۱۵ الی ۲۰ سانتی متر برای سر ستون، چنگ و موتیف های گل سازی و غیره.
علت ترک خوردن گچ کاری:
گاهی در ساختمان ملاحظه می کنیم که سطوح گچ کاری شده پس از خشک و سخت شدن ترک می خورد وشکل بسیار بدی به محل آن می دهد این ترک خوردگی می تواند به دلایل زیر باشد:
۱- اگردر موقع ساختن ملات گچ مقدار گچی را که در آب می ریزیم از حد معینی کمتر باشد (درصد وزن آب نسبت به گچ زیاد باشد ) بطوریکه نتواند پس از انبساط حجم آب مصرف شده در ملات را پر کند؛ گچ پس از خشک شدن تقلیل حجم پیدا کرده و ترک می خورد.
۲- اگر کلفتی ملاتی را که روی دیوار می کشیم از ۷ تا ۸ سانتیمتر بیشتر باشد و آنرا در یک نوبت بکشیم لایه های رویی گچ در اثر مجاورت با هوا به سرعت خشک می شوند در حالی که هنوز لایه های درونی مرطوب هستند و اگر این لایه ها هم بخواهند خشک شوند یعنی آب آن ها تبخیر شود ناچارا باید راهی برای خروج بخار آب لایه های زیرین بوجود آید؛ بنابراین گچ ترک می خورد.
۳- اگر در فصل سرما ودرجات زیر صفر اقدام به گچکاری کنیم و آب ملات گچ قبل از انبساط و سخت شدن گچ یخ زده فعل و انفعالات شیمیایی برای سخت شدن در ملات متوقف می شود و پس از آنکه یخ ذوب شد گچ فاسد شده و دیگر به انبساط خود ادامه نمی دهد در نتیجه در سطح گچ کاری شده ترک خوردگی مشاهده می شود.
۴- حرکت نسبی اجزای مجاور سفت کاری ساختمان، افت ملات در لایه های زیرین و گیرش سریع ملات از عواملی هستند که ترک خوردن سطح گچ کاری را موجب می گردند.
۵- برخی ترک ها در گچ کاری بر اثر نشست های ساختمان بوجود می آید، اگر این ترک ها مربوط به ترک های نا متقارن با شد معمولا با زاویه ۴۵ درجه نسبت به افق ظاهر می شوند و اگر مربوط به نشست های متقارن باشند، افقی اند.
عوامل موثر بر زمان گیرایش گچ:
۱- نوع گچ:
هر چه درجه پخت سنگ گچ بالاتر باشد آب بیشتری از دست می دهد و در نتیجه گچ حاصله دیر گیر تر می شود.
۲-اندازه ذرات:
هر چه ذرات گچ ریزتر باشد سطح ویژه آن بیشتر است و در نتیجه با آب بهتر ترکیب شده و گچ زود گیرتر می شود.
۳-درصد آب مصرفی:
هرچه درصد آب مصرفی بیشتر باشد زمان گیرش طولانی تر می شود.
۴- مواد افزودنی:
اضافه کردن موادی مانند کلرید سدیم – گرد آهک شکفته- خاک رس- کلرید کلسیم- سریش و سریشم نجاری باعث افزایش زمان گیرش ملات گچی می شود.
نکته: میزان افزایش کلرید سدیم به گچ باید بیش از دو درصد وزنی گرد گچ باشد در غیر این صورت گرفتن ملات گچ تسریع شده و زود گیر می شود.
نکته: گچ ساختمانی مرغوب آن است که زمان گرفتن آن زودتر از ۸ دقیقه شروع نشود و از ۲۵ دقیقه هم دیرتر نشود. پایان سخت شدن آن نباید زودتر از ۲۰ دقیقه و دیرتر از یک ساعت باشد.
انواع گچ (انواع گچ ساختمانی وصنعتی)
1- گچ بتا (استاکو)
سنگ گچ در حرارت بین 100 تا 300 درجه سانتیگراد به روش حرارت مستقیم در کوره‌ی دوار استوانه‌ای حدود 75 درصد آب خود را از دست میدهد و به گچ پخته تبدیل میشود. به این گچ آستر، گچ پلاستر ساختمانی، گچ استاکو یا گچ بنایی نیز گفته میشود. (برای اجرای گچ وخاک مورد اسفادده قرار می گیرد)
2- گچ تمیز کاری:
از پخت سنگ گچ در دماهای مختلف تولید می شود.
گچ پرداخت ( گچ تمیز کاری) گچی است که برای روکش نمودن نمایی سطوح و سایر کارهای بنایی استفاده می شود.
3-گچ زیر کاری:
برای گچ کاری یا گچ و خاک سطوح و سایر کارهای بنائی استفاده می شود.
4- گچ مرمر:
گچ بدون آب مولکولی است، که با خمیر کردن گرد گچ در محلول زاج سفید و پخت مجدد آن به دست می‌آید.. اگر این گچ با آب مخلوط گردد، اندودی به دست می‌آید که به کندی گیرش حاصل کرده اما بسیار سخت میشود. هم چنین در برابر نفوذ آب بسیار مقاوم است به همین دلیل از آن برای اندود کردن نقاط مرطوبی که در آنها رطوبت نسبی هوا بیش از 60 درصد باشد و مکانهایی که نیاز به شستشو دارند و همچنین ساختن سطوح صاف، سخت و نفوذناپذیر استفاده میشود.
5-گچ استریش:
گچ بدون آبی است که در دمای بالا حاصل شده که فعال کننده آن آهک است. سطح گچ استریش حالت مکندگی و جذب زیاد دارد بنابراین باید آن را در مقابل آب محافظت نمود زیرا چنانچه مکرراً مرطوب شود، تخریب شده و مقاومتش کاهش می‌یابد. از این نوع گچ معمولاً برای کف سازی در ساختمانها استفاده میکنند.
6-گچ انیدریت :
به گچ بدون آب مولکولی اطلاق می شود. این محصول میل ترکیبی با آب نداشته و قابل مصرف در ساخت و ساز نیست.
7-گچ صنعتی (الفا):
به طور کلی گچی است با ساختمان مولکولی نیم هیدارت با خواص فیزیکی
مشخص که در پزشکی و قالب و صنایع مورد استفاده قرار می گیرد
8-گچ پاششی یا گچ پلیمری :
گچ پاششی همان گچ پلیمری است چون به گچ پلیمر هایی اضافه می گردد و گچ پاششی بدست می آید.
مشخصات گچ پلیمری پا ششی
1-این گچ پس از پاشش توسط دستگاه همانند بتن سخت می شود.
2-در مقابل رطوبت مقاوم بوده وهمچنین تا حد قابل ملاحظه ای در مقابل حرارت مقاومت نشان می دهد.
3- با استفاده از این گچ،مرحله گچ و خاک در ساختمان حذف می شود.
4-این گچ، سقف ساختمان را مستقیما برروی خود سازه یا سقف کاذب مانند رابیتس با سرعت بالا پوشش می دهد.
5- به علت اینکه این گچ از مواد افزودنی ویژه ای برخوردار است،تا ضخامتcm10 برروی متریال مختلف از جمله آجر وبتون قابل اجرا می باشد.
6- این گچ ستون های بتونی و فلزی را مستقیما پوشش می دهد.
تفاوت گچ پلیمری پاششی بادیگر گچ ها
1-گچ معمولی ضخامتی معدل ۵/۱ تا۲ سانتیمتر دارد و اگر بیشتر شود ترک می خورد ولی گچ پلیمری پا شش تا ضخامت ۱۰ سانتیمتر قابل اجرا می باشد و ترک نمی خورد.
2-سرعت اجرای گچ پلیمری نسبت به گچ عادی حدود ۵ برابر می باشد و به همین دلیل گچکاری های سنتی، اجرا کننده گچ پاششی صنعتی ساختمان شده اند.
3-مقاومت فشاری گچ پلیمری در مقایسه با گچ عادی به ترتیب ۱۵۶ و۷۰ کیلوگرم بر سانتیمتر مربع می باشد.
4-یکی از معایب گچ عدم استفاده در مناطق مرطوب و مشکلات موجود در این بخش می باشد اما گچ پلیمری پاششی هیچ محدودیتی در این زمینه ندارد و سازگاری بسیا مناسبی با گونه های مختلف آب وهوا دارد.
مزایای گچ کاری با گچ پلیمریبا ماشین گچ پاش
در روش گچ کاری با گچ پلیمری ود ستگاه گچ پاش به علت اینکه گچ با سرعت وفشار برروی دیوار پاشیده می شود تمامی درز ها وترک های دیوار را پر میکند. در این روش سرعت اجرای مجری گچ پاشی حداقل ۵ برابر سرعت در روش گچبری سنتی است. در این روش چون گچ بسته بندی شده مستقیما در ماشین ریخته می شود ضایعات گچ به حداقل می رسد.
شرایط نگهداری گچ:
اگر گچ به صورت فله ای در کارگاه موجود باشد باید بلافاصله مصرف گردد زیرا همانطور که می دانید گچ میل ترکیبی بالایی با آب دارد و حتی رطوبت هوا را جذب می نماید و پس از مدتی فاسد می گردد. یعنی در موقع مخلوط کردن آن با آب ازیاد حجم پیدا نکرده و سخت نمی شود. ولی گچ پاکتی را اگر به طریقه صحیح انبار کنند به طوری که دور از رطوبت باشد می توان حتی گچ را برای مدت یکسال هم انبار و سپس آن را مصرف کرد. برای انبارکردن گچ باید آن را روی تخته هایی که حداقل از زمین ١٠ سانتی فاصله دارد، بگذارند و فاصله پاکت های گچ از دیوارهای انبار باید حداقل حدود ٢٠ سانتیمتر باشد و بیش از ١٠ پاکت گچ راروی هم نچینند.
نقش گچ درصنعت ساختمان
یکی از کاربردهای ویژه گچ، اندود کردن دیوارها و سطوح داخلی ساختمان ها است که اساسی ترین مصالح ساختمانی بشمار می رود، و هنر گچبری، این آراستگی را به حد کمال و دلنوازی می رساند.
پیچیدگی گچ بری ساختمان چقدر است ؟
با توجه به این که کار گچ بری ساختمان بسیار حساس می باشد، پیچیدگی ها و یا به اصطلاح ریزه کاری های فراوانی در خود دارد، از جمله این ریزه کاری ها، حالات مختلف برش گچ می باشند. گاهی باید به صورت دندان موشی کار انجام شود و گاهی نیز از لیزر بهره گرفته می شود. در همین راستا بسته به نوع گچ بری از ابزار و وسایل مختلفی استفاده می گردد که هر کدام کاربرد مختص خود را داراست.
گچ بری چقدر اهمیت دارد ؟
گچ بری ها مخصوصا گچ بری سقف در کنار گچ کاری ساختمان اهمیت فوق العاده ای دارد، این اهمیت در پروژه های بزرگ شخصی یا دولتی از جمله تالارها، هتل ها و رستوران ها به مراتب پررنگ تر می گردد، چرا که گل های سقف در صورتی که از زیبایی لازم برخوردار باشند، می توانند زیبایی خیره کننده ای به فضای داخلی ساختمان ببخشند.
وسایل مورد نیاز برای شروع عملیات گچ کاری
هرگز این نکته را فراموش نکنید که هرچقدر هم در عملیاتی تبحر و تخصص داشته باشید، بدون داشتن ابزار و وسایل لازم مورد نیاز آن، یا در کار شکست خواهید خورد و یا نهایتا کار با آن کیفیت مورد نظر انجام نخواهد گرفت. لذا باید در انتخاب استادکار، تنها به سابقه و تجربه وی نگاه نشود، بلکه باید سعی شود که وسایل و ابزارهایی که استادکار با آن ها احساس راحتی بیش تری می کند در اختیار وی قرار گیرد.
بر این اساس برای گچ کاری می بایست ابزار و وسایل زیر فراهم شوند:
• استانبولی :
ظرفی است که مصالح را در آن مخلوط می کنیم. متاسفانه در مورد استانبولی توسط کادر اجرا همیشه یک نکته کوچک نادیده گرفته می شود و آن هم شست و شوی استانبولی در آخر کار است. دقت کنید که به طور مثال، زمانی که عملیات سیمان کاری به پایان رسید، شاید به سادگی و آسانی بتوان با یک شلنگ آب گرفتن روی آب آن را شست ولی وقتی که مثلا چند روز از آن تاریخ رد شد، دیگر پاک کردن ابزار ها به قدری سخت می شود که شاید لازم باشد که حتی یک روز روی شست و شوی آن ( که کاری بسیار ساده و پیش پا افتاده به نظر می رسد ) زمان گذاشت!
• ماله گچ کاری و انواع آن :
همان طور که در بالا اشاره کردیم، ماله گچ کاری از اجزاء بسیار مهم در اجرای گچ کاری ساختمان است، حتما باید این نکته را مدنظر داشت که ماله ها هر کدام برای منظوری ساخته شده اند، برخی ماله ها برای گچ کاری و برخی برای لک گیری هستند. نکته ی مهم دیگر این است که در هنگام خرید ماله دقت داشته باشید که لبه های ماله بسیار تیز و برنده نباشند.
انواع حالات گچ ، هنگام استفاده در گچ کاری
گچ، در حالات مختلفی در عملیات گچ کاری مورد استفاده قرار می گیرد که این حالات عبارتند از:
گچ و خاک :
گچ، در موارد روی دیوارها، به صورت تنها به کار نمی رود، بلکه با درصدی از خاک مخلوط می شود که به آن گچ و خاک گفته می شود. گچ و خاک معمولا نسبتا به گچ خالی بهتر به دیوار آجری چسبیده و عملکرد جالبی دارد. اما آزمایش ها نشان می دهد که وقتی گچ را با خاک مخلوط می کنیم، ( مثلا نسبت یک به یک خاک و گچ ) مقاومت مصالح تولیدی به شدت کاهش می یابد. لذا کاربرد گچ و خاک فقط روی دیوار است.
گچ خالص یا گچ سفید :
در دیوارها برای هموار کردن پستی و بلندی ها، تنها یک لایه بسیار نازک گچ سفید روی گچ و خاک کشیده می شود. این که این مقدار گچ، فقط و فقط یک لایه باشد، عاملی بسیار مهم است که متاسفانه بسیاری درست اجرا نکرده و روی گچ و خاک دو لایه گچ می کشند که کاری اشتباه است.
اگر بخواهیم به صورت گام به گام و مرحله ای بیان کنیم، عملیات گچکاری ساختمان به شکل زیر انجام می گردد :
گام اول: ابتدا گچ را با آب مخلوط می کنیم، در این مرحله بهتر است که ابتدا گچ را ریخته و آب را به صورت کم کم به آن اضافه نماییم. در این مرحله دقت شود که نسبت های گچ و خاک ( در صورت استفاده از گچ و خاک ) حتما متناسب باشد. در گچ و خاک نسبت خاک به گچ بسته به این است که چه خاصیتی از آن می خواهیم، می توانیم خاک را از نصف تا دو برابر گچ اضافه نماییم. دقت کنید که مخلوط گچ و آب اول حالت روان دارد ولی پس از صرف مدتی، گچ می گیرد و می توان با مشت آن را از استانبولی برداشت.
گام دوم: پس از این که گچ گیرش اولیه را پیدا کرد ، به کمک ماله به اندازه یک مشت گچ را از استانبولی برداشته و روی دست دیگرمان می گذاریم.
گام سوم: گچ را روی دیوار قرار داده و ماله را از پایین به بالا می کشیم، دقت کنید که حتما و حتما باید ماله به صورت مورب نسبت به دیوار قرار گیرد، چرا که سطح صاف تنها و تنها از خط کناری ماله حاصل می شود. لذا اصلا ماله را در حالتی که موازی با سطح دیوار است، در دست نگیرید.
گام چهارم: با تکرار گام های بالا می توان ضخامت دلخواه گچ را روی دیوار به دست آورد.
برای سفیدکاری چقدر گچ لازم است ؟
از آن جا که گچ بر اساس متر مربع محاسبه می گردد، یک مهندس یا شخص فعال در زمینه اجرا باید بداند که برای انجام عملیات گچ کاری چقدر گچ لازم است، در همین راستا استفاده از نکات زیر می تواند بسیار مفید واقع گردد:
نکته اول: با فرض این که هر کیسه گچ را برابر ۴۰ کیلوگرم در نظر بگیریم، باید در نظر داشت که با استفاده از این مقدار گچ، می توان مساحت تقریبی ۲٫۸ متر مربع را گچ و خاک کرد.
نکته دوم: در ادامه نکته ی بالا برای سفیدکاری و گچ سفید، چون لایه گچ رویی که روی گچ و خاک قرار می گیرد، بسیار نازک تر است، با هر کیسه گچ ۴۰ کیلوگرمی می توان سفیدکاری حدود ۱۲ متر مربع را انجام داد.
انواع ملات های گچی در ساختمان سازی
گچ در واقع در شکل های مختلف و به حالات مختلفی مورد استفاده قرار می گیرد، این انواع عبارتند از :
دوغاب گچی :
دوغاب گچ از جمله مواردی است که کاربرد زیادی در ساختمان سازی دارد، مثلا در سقف های طاق ضربی، با ریختن دوغاب گچ روی آجرها، سعی می شود که آجرها درجای خود تثبیت گردند. ساخت دوغاب گچی نکته ی خاصی ندارد، تنها نکته ی آن این است که در تهیه دوغاب می بایست از میزان آب بیش تری استفاده گردد.
ملات گچ :
ملات گچ در واقع متداول ترین استفاده گچ می باشد ، برای ساخت ملات گچ کافی است که گچ و آب را به میزان لازم مخلوط و اجازه گیرش اولیه به آن بدهید . پس از آن می توانید در بخش های اجرایی مختلف ساختمان از آن بهره جویید.
ملات گچ و خاک :
ملات گچ و خاک، در زیر سفیدکاری فضاهای داخلی ساختمان نقش کلیدی دارد، افزودن خاک به گچ سه فایده دارد :
• کندگیر تر شدن
• صرفه اقتصادی
• چسبندگی بهتر به آجر
با این حال همان طور که گفتیم، مقاومت گچ در این حالت بسیار کاهش می یابد.
ملات ماسه و گچ :
مانند همان ملات خاک و گچ هنگامی که خاک رس مرغوب در دسترس نیست، از ماسه ریز به عنوان فیلر یا پرکننده استفاده می شود.
ملات گچ کشته: این ملات نیز در سفیدکاری نهایی فضاهای داخلی ساختمان مورد استفاده قرار می گیرد. برای ساخت این ملات، باید توجه شود که حتما از گچ نرم یا بسیار ریز استفاده شود و در مرحله دوم نیز باید توجه داشت که گچ کشته پس از خشک شدن هم بسیار نرم است. لذا نباید یک لایه ضخیم از آن به کار برده شود. در برخی از کارها این نرمی گچ به حدی زیاد است که حتی با کشیدن دست روی آن، دست سفید می شود.
گچ بری ساختمان
اگرچه گچ کاری داخل ساختمان یا به اصطلاح سفیدکاری، اهمیت فوق العاده ای دارد با این حال تا یک گچ بری مناسب در فضای داخلی ساختمان پیاده نشود، هنر گچ کاری به چشم نمی آید. در گچ بری نیز باید دقت داشت که از بهترین و استاندارد ترین وسایل و ابزارهای لازم استفاده شود. این وسایل عبارتند از :
• دم بر
• نقاله
• بومخوار
• کاردک
برای انجام گچ بری راه های مختفی وجود دارد، آسان ترین و ساده ترین راه این است که نقش های حرفه ای گچ بری از قبل با قالب زده شود و در محل با خمیر گچ چسبانده شود. این روش کیفیت نسبتا خوبی نیز دارد.
راه دیگر نیز این است که ابتدا خمیر گچ به صورت کلی پیاده شود و سپس به کمک ابزارهای بالا، نقش روی گچ بری پیاده شود. این راه به مراتب سخت تر از راه دیگر است چرا که گچ بر باید در محل کار را انجام دهد.
